Η Δημοκρατία των “κάποιων άλλων”

 

Δεν γνωρίζω κάποιον, ο οποίος να δέχτηκε ο διαχειριστής της πολυκατοικίας του να διαχειρίζεται και την προσωπική του περιουσία. Αν δηλαδή του ανέθετε να διαπραγματευτεί το ύψος του ενοικίου του ή την πώληση του αυτοκινήτου του. Προφανώς, και να μας το πρότειναν, θα το απορρίπταμε αμέσως, αν δεν θυμώναμε κιόλας. Με άλλα λόγια, η βούληση μας δεν μεταβιβάζεται, ούτε είναι κάτι το οποίο είναι δυνατό.

Μήπως πρόκειται για έναν παραλογισμό, λοιπόν, ότι στην πολιτεία μας δεχόμαστε με ελαφριά καρδιά άλλοι να αναλαμβάνουν πολύ σοβαρές υποθέσεις μας; Η προθυμία με την οποία μια τάξη επαγγελματιών πολιτικών προσφέρονται ως αυτόκλητοι σωτήρες να διαχειριστούν την περιουσία μας θα έπρεπε από τη πρώτη στιγμή να προκαλέσει την καχυποψία μας. Η ίδια τάση, όχι τυχαία, υπάρχει και σε άλλες δραστηριότητες. Για παράδειγμα, νομίζουμε ότι η άμυνα της χώρας αποτελεί υπόθεση “κάποιων άλλων” και η υποχρεωτική στράτευση αντιμετωπίζεται ως αναγκαίο κακό σε εποχή οικονομικής στενότητας. Έτσι λοιπόν, οι πολίτες ανακουφισμένοι παρακολουθούν την μεταβίβαση των δικών τους υποχρεώσεων σε επαγγελματίες πολιτικούς, στρατιωτικούς και άλλους “αρμοδίους”.

Ένα κουίζ για δυνατούς λύτες: 

Ποια χώρα έχει άμεση δημοκρατία και ο ανδρικός πληθυσμός της παίρνει τα όπλα για να εκπαιδευτεί κάθε καλοκαίρι; Δεν πρόκειται για την Βενεζουέλα ή την Κούβα, ούτε για κάποια φτωχή χώρα της Αφρικής. Είναι η Ελβετία, στην οποία ορθά έχουν καταλάβει ότι η λειτουργία της πολιτείας τους είναι υπόθεση όλων, όπως και η υπεράσπιση της κοινής πατρίδας. Όποιος προσπαθεί να υποκαταστήσει του πολίτες σε αυτούς του κρίσιμους ρόλους επιδιώκει ουσιαστικά την περιστολή της Δημοκρατίας.

Κατά την δική μου εκτίμηση, λοιπόν, έχουμε στη χώρα μας μια περίπτωση υφαρπαγής της λαϊκής εξουσίας με την ιδιότυπη ανοχή του μεγαλύτερου μέρους των πολιτών, οι οποίοι απορροφημένοι από την καθημερινότητα τους ερμηνεύουν ακόμα και τη δημόσια ζωή ως μια διαδοχή ιδιωτικών υποθέσεων. Στην ανάρτηση μου “Ο Δεύτερος Θάνατος (ΙΙ)” είχα περιγράψει σε γενικές γραμμές τον μηχανισμό με τον οποίο οι ιδιωτικότητες των πολιτών απορρόφησαν πλήρως την δημόσια ζωή. Αν και δεν πρόκειται για ελληνικό φαινόμενο, η προφανής ανεπάρκεια μας να διαχειριστούμε την πολιτεία μας είχε περισσότερο οδυνηρές συνέπειες.

Δεν χρειάζεται να πάμε πολύ μακριά. 'Οποιος διαβάσει το εκπληκτικό κείμενο του Επιταφίου του Περικλή θα καταλάβει πόσο απέχουμε από το πνεύμα μιας αυθεντικής δημοκρατίας. Σε αυτό το κείμενο είναι ξεκάθαρο πόσο η Πολιτεία στηρίζεται στη συμμετοχή και στην προθυμία των πολιτών να την υπερασπιστούν. Όποιος απέχει από αυτά δεν είναι φιλήσυχος, αλλά άχρηστος. Επομένως, ας αφήσουμε στην άκρη την επιλεκτική επίκληση της όποιας ιστορικής κληρονομιάς μας και ας αναλογιστούμε πως η δική μας ανευθυνότητα είχε την καταστροφική συνέπεια της ανάδειξης ενός ανεπαρκούς πολιτικού προσωπικού. 

Αλήθεια, πόσα χρόνια έχει να ζητηθεί άμεσα η γνώμη των πολιτών για πολύ σημαντικά ζητήματα; Την εποχή της πληροφορικής, όπου τέτοιες διαδικασίες είναι ανέξοδες και θα έπρεπε να αποτελούν ρουτίνα, η γνώμη του λαού όχι μόνο περιφρονείται αλλά αντιμετωπίζεται και εχθρικά. Επομένως, μια καλή ιδέα για να διαδηλώσουμε είναι για απαιτήσουμε καταρχάς να ερωτώμαστε για σημαντικές πολιτικές αποφάσεις.

Ίσως κάποιοι ισχυριστούν ότι ο λαός μας είναι ευμετάβλητος και ότι ακολουθεί το θυμικό του. Πρέπει να παρατηρήσω, ότι η λειτουργία της Δημοκρατίας πρώτα διδάσκεται και μετά βιώνεται. Έπειτα, όλοι οι λαοί έχουν ελαττώματα, και σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές πήραν λάθος αποφάσεις. 

Όμως, αυτός ο κίνδυνος αντισταθμίζεται από ένα μοναδικό πλεονέκτημα: η πραγματική δημοκρατία και η ελευθερία κινητοποιούν δυνάμεις ασύλληπτες, και επομένως η εκδίπλωση των αρετών του λαού μας θα είναι ανεμπόδιστη και καταλυτική για το μέλλον της χώρας.