Η γεωπολιτική της ενέργειας στη μεσογειακή περιοχή

Δρ. Ιωάννης Παρίσης

Υποστράτηγος ε.α, Διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης

 Η κυριαρχία επί της Μεσογείου υπήρξε ανέκαθεν ο στόχος των κρατών που βρίσκονται στη μεσογειακή λεκάνη αλλά και των μεγάλων ναυτικών δυνάμεων, και πεδίο σύγκρουσης μεγάλων συμφερόντων. Στη μεταψυχροπολεμική εποχή, το ενδιαφέρον εστιάζεται στα πιθανά σημεία ανάφλεξης, κυρίως στην ανατολική Μεσόγειο, ενώ η παραγωγή και μεταφορά των ενεργειακών πόρων αποτελεί ένα ακόμα σημαντικό παράγοντα που επηρεάζει καταλυτικά το μεσογειακό περιβάλλον.

Η στρατηγική αξία της Μεσογείου και της ευρύτερης περιοχής που την περιβάλλει εξακολουθεί να υφίσταται σήμερα σε πολύ υψηλό βαθμό, γεγονός που αποδεικνύεται από το έντονο ενδιαφέρον των Μεγάλων Δυνάμεων, του ΝΑΤΟ, και της ΕΕ και την παρουσία τους, κυρίως με αεροναυτικές δυνάμεις και στρατιωτικές εγκαταστάσεις στη μεσογειακή λεκάνη.

Η κατοχή, ο έλεγχος και η δυνατότητα εκμετάλλευσης ενεργειακών πρώτων υλών αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα στις διακρατικές σχέσεις και μπορεί να αποτελέσει μέσο άσκησης εξωτερικής πολιτικής. Ως παράγων ισχύος, οι ενεργειακές πρώτες ύλες συμβάλλουν στην απόκτηση πλούτου και πολιτικής ισχύος, ενώ επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα και την απόκτηση στρατιωτικής ισχύος. Για το λόγο αυτό αναφέρονται και ως  στρατηγικές πρώτες ύλες υπό την έννοια ότι η κατοχή τους, παρέχει κύρια πλεονεκτήματα στην οικονομία και την αυτονομία της βιομηχανικής παραγωγής, ενώ αντίθετα η έλλειψή τους μπορεί να επιφέρει σημαντικό πλήγμα ή να εξαναγκάσει σε αναζήτηση και προμήθειά τους από άλλες περιοχές.

Παρατηρούμε ότι στο επίκεντρο των διεθνών αναφλέξεων υπάρχουν διενέξεις που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την ενέργεια, φέρνοντας στο προσκήνιο το πρόβλημα της ασφάλειας σε ότι αφορά την ενέργεια. Η ενεργειακή ασφάλεια συνειδητοποιήθηκε κυρίως μετά τον αραβο-ισραηλινό πόλεμο του 1973 και εκφράζεται με τρεις τρόπους: (α)εξασφάλιση επαρκών αποθεμάτων ώστε οποιαδήποτε απροσδόκητη εξέλιξη να μη προκαλεί αναταράξεις στις προηγμένες βιομηχανικές χώρες και κοινωνίες, (β)ανακάλυψη και αξιοποίηση νέων κοιτασμάτων, και (γ) εξασφάλιση των υφιστάμενων πηγών ενέργειας αλλά και ανακάλυψη νέων.

Με βάση τα δεδομένα αυτά, ο όρος ενεργειακή ασφάλεια, συναρτάται στενά με την ανάγκη θωράκισης της οικονομίας από τις επιπτώσεις τις οποίες μπορεί να προκαλέσει μια αιφνίδια διακοπή του εφοδιασμού της με ενέργεια, καθώς επίσης και μια μεγάλη αύξηση των τιμών των ενεργειακών πόρων. Ωστόσο, ο πραγματικός κίνδυνος έγκειται στο γεγονός ότι οι πόλεμοι, η τρομοκρατία, τα ατυχήματα, οι φυσικές καταστροφές και σε αρκετές περιπτώσεις οι άστοχες πολιτικές αποφάσεις, μπορεί να δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα στον εφοδιασμό της ενέργειας και να εκτοξεύσουν τις τιμές στα ύψη (EU Energy Security and Solidarity Action Plan: 2nd Strategic Energy Review,Brussels, 13 November 2008).

Σημαντικό κεφάλαιο στο όλο πλαίσιο της επιδίωξης εξασφάλισης ενεργειακών πόρων αποτελεί η διαχείριση της ενέργειας, που έχει τόσο την εθνική της πτυχή όσο και την διεθνή της διάσταση. Οι περισσότερες από τις χώρες που διαθέτουν ενεργειακούς πόρους δεν έχουν τις τεχνολογικές δυνατότητες να πραγματοποιήσουν εργασίες εντοπισμού των κοιτασμάτων, γεωτρήσεων, άντλησης και μεταφοράς. Αυτό έχει ως συνέπεια την εκ των πραγμάτων εμπλοκή ξένων μεγάλων εταιριών, οι οποίες έχουν εξελιχθεί σε πραγματικούς οικονομικούς γίγαντες με ασύλληπτα ύψη κερδών, και στην ουσία ρυθμίζουν το όλο σύστημα παραγωγής και διακίνησης του  πετρελαίου και του φυσικού αερίου παγκοσμίως. Οι μεγαλύτερες από αυτές έχουν τέτοια ισχύ ώστε να επηρεάζουν και τις σχέσεις των κρατών σε διεθνές ή περιφερειακό επίπεδο, συμβάλλοντας συχνά σε γεωπολιτικές μεταβολές.

Ίσως δεν υπάρχει χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, από το γεγονός της εξάρτησης της Ευρώπης για την προμήθεια ενεργειακών πρώτων υλών από τη Ρωσία, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Αυτό έχει ως μια πρώτη συνέπεια τον κλονισμό των ευρωπαϊκών οικονομιών σε κάθε πετρελαϊκή κρίση. Παράλληλα, η προσπάθεια για εξασφάλιση στρατηγικών πρώτων υλών αποτελεί συχνά αιτία πολεμικών συγκρούσεων, αφού οι ισχυρότερες χώρες καταφεύγουν στη χρήση της στρατιωτικής τους ισχύος για τη διατήρηση της πρόσβασης σ’ αυτές.

Η κατάσταση ανασφάλειας που υφίσταται σε κάποιες περιοχές από τις οποίες διέρχονται αγωγοί, ή γενικότερα διακινείται η ενέργεια, δημιουργεί ανησυχίες στις κυβερνήσεις των ενδιαφερομένων χωρών. Έτσι, η ενεργειακή ασφάλεια αποκτά και την έννοια της φυσικής ασφάλειας, της εξασφάλισης δηλαδή των εγκαταστάσεων, των αγωγών και της μεταφοράς της ενέργειας από επιθέσεις και δολιοφθορές, με τη χρήση ακόμα και στρατιωτικής ισχύος.

 Η στρατιωτικοποίηση της ενεργειακής ασφάλειας στο μέλλον είναι ενδεχόμενο να περιλάβει: τη χρησιμοποίηση από τα κράτη του ελέγχου τους επί των ενεργειακών πόρων, ως όπλα πολιτικής πίεσης και επιρροής, τις απειλές που προέρχονται από την τρομοκρατία και την πειρατεία κατά της παραγωγής και μεταφοράς της ενέργειας, καθώς επίσης και την εσωτερική αστάθεια, εξεγέρσεις, και σύγκρουση στο εσωτερικό των κρατών που παράγουν και εξάγουν την ενέργεια (Global Trends 2025: ATransformed World, US National Intelligence Council, November 2008).

Όλα δείχνουν ότι στις δεκαετίες που ακολουθούν, θα είναι σε εξέλιξη ένας διαφορετικός πόλεμος. Ένας ενεργειακός πόλεμος που θα αναπτυχθεί σε παγκόσμιο επίπεδο, με αντικείμενο τις κύριες μορφές ενέργειας και τις αγορές. Μεταξύ των αιτίων αυτού του πολέμου είναι, από τη μια οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες σε ενέργεια, ιδιαίτερα από ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες, και από την άλλη η προϊούσα μείωση των αποθεμάτων πετρελαίου, σε συνδυασμό με την παγκόσμια αλλαγή του κλίματος. Το ερώτημα είναι ποιος θα κυριαρχήσει στον εφοδιασμό της ενέργειας παγκοσμίως στο δεύτερο ήμισυ  του 21ου αιώνα.

Θα μπορούσαμε να δούμε τον ενεργειακό πόλεμο, ως τις κορυφές ενός τριγώνου (ενέργεια – αγορές – στρατιωτική ισχύς).Όταν λειτουργεί η σχέση ενέργεια-αγορές (Α) ο πόλεμος μένει στο περιθώριο.

Στην περίπτωση αυτή η στρατιωτική ισχύς (απαραίτητη πάντοτε) χρησιμεύει για την προβολή ισχύος, την αποτροπή και τη διασφάλιση των ενεργειακών ροών. Όταν όμως η σχέση αυτή ανατραπεί, για διαφόρους λόγους, προκύπτουν καταστάσεις κρίσης και οι αγορές προβαίνουν στη χρήση τηςστρατιωτικής ισχύος (Β) για την απόκτηση της ενέργειας (Γ). Στην περίπτωση αυτή οδηγούμαστε σε καταστάσεις σύγκρουσης ή ακόμη και πολέμου. 

Πηγή: Ιωάν. Παρίσης, Παράγοντες Ισχύος στο Διεθνές Σύστημα, Εκδόσεις Ινφογνώμων, Δεκέμβριος 2011

Μέσα στο πλαίσιο αυτό προβάλλει το θέμα της ΑΟΖ που εκ των πραγμάτων δημιουργεί αντιπαραθέσεις, καθόσον συνδέεται με την ενεργειακή ασφάλεια και τα οικονομικά και στρατηγικά συμφέροντα των παρακτίων κρατών. Ειδικώς για την χώρα μας – όπως φυσικά και για την Κυπριακή Δημοκρατία – αποτελεί σημαντικό στρατηγικό πλεονέκτημα εξαιτίας της γεωγραφικής τους θέσης και διαμόρφωσης. Μια ματιά στον χάρτη αρκεί για να αντιληφθεί κανείς αυτή την πραγματικότητα. Η ΑΟΖ της Ελλάδας, χάρη στη νησιωτική της διαμόρφωση, είναι σχεδόν διπλάσια από την ΑΟΖ της εξαπλάσιας σε έκταση Τουρκίας, που είναι μόλις 2,5 φορές μεγαλύτερη από την ΑΟΖ της Κύπρου!

Η ανεύρεση σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη θαλάσσια περιοχή νοτίως της νήσου Κύπρου, σε συνδυασμό με τα αντίστοιχα κοιτάσματα του Ισραήλ, αναμένεται να μεταβάλει τα γεωπολιτικά δεδομένα στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Παράλληλα θα συμβάλλει στην οικονομική ανάκαμψη της Μεγαλονήσου. Λαμβανομένης μάλιστα υπόψη της ιδιαίτερα σημαντικής από στρατηγικής πλευράς θέσης της, μέσω της οποίας ελέγχονται εμπορικοί οδοί και άξονες γεωστρατηγικής επιρροής, εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς την αύξηση της στρατηγικής της σημασίας και της σχετικής ισχύος της.

Είναι αυτονόητο ότι η Τουρκία «αισθάνεται» την στρατηγική «περικύκλωση» που υφίσταται, από την ύπαρξη των ελληνικών νήσων και της Κύπρου στην παράκτια περιοχή της. Μπορεί με την εισβολή και κατοχή του βορείου τμήματος της Κυπριακής Δημκρατίας να πέτυχε στρατηγική ασφάλεια στη νότια ακτή της, αυτό όμως δεν της παρέχει άλλα πλεονεκτήματα όπως αυτό της απόκτησης δικαιωμάτων οικονομικής εκμετάλλευσης των θαλασσίων περιοχών. Παρ’ όλα αυτά ανακοίνωσε ήδη την πραγματοποίηση έρευνας για πετρέλαιο και φυσικό αέριο στην κατεχόμενη περιοχή αλλά και στη θάλασσα δυτικά της νήσου. Σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο, πρόκειται για το  αποτέλεσμα συμφωνίας της 2/11/11 μεταξύ του Υπουργού Ενέργειας και Φυσικών Πόρων της Τουρκίας, της Ανώνυμης Κοινοπραξίας Πετρελαιοειδών Τουρκίας (TRAO) και της «ΤΔΒΚ», για παροχή αδειών έρευνας, γεώτρησης και εκμετάλλευσης ενεργειακών πόρων, στην ξηρά και τον υποθαλάσσιο χώρο της Κύπρου. Φυσικά όλα αυτά προσκρούουν καταρχήν στα δεδομένα της ΕΕ, η οποία αποδέχεται ως μέλος της την Κυπριακή Δημοκρατία ως συνόλου, περιλαμβανομένου και του υπό κατοχή εδάφους. Θα έχει ενδιαφέρον να δούμε τις αντιδράσεις.

Η Τουρκία προβάλει κατά τις τελευταίες δεκαετίες την απειλή χρήσης βίας, έναντι της Ελλάδας αλλά και της Κύπρου. Προφανώς με επιτυχία, αφού καταρχήν το «κέντρο» του Ελληνισμού έχει υποκύψει πλήρως, εμφανίζοντας μια ηττοπαθή πολιτική, για να μην προκαλέσει το «θηρίο». Βεβαίως, με μια τέτοια πολιτική δεν είναι σε θέση να υπερασπιστεί τον άλλο πόλο του Ελληνισμού, την Κύπρο. Δεν τολμάει να κάνει ακόμη και το αυτονόητο: να ορίσει της ΑΟΖ της. Τώρα μάλιστα που, η σύμπτωση-ταύτιση συμφερόντων (για να θυμηθούμε και τον Θουκυδίδη), Κύπρου και Ισραήλ αλλά και του αμερικανικού παράγοντα, θα επέτρεπαν μια τέτοια απόφαση.

 

Δέκα σκληρές αλήθειες για τη ζωή

Πρώτη σκληρή αλήθεια ζωής:
Αν νομίζεις ότι η ζωή σου έχει τελματώσει, το λάθος είναι δικό σου!
Με άλλα λόγια, σου λείπει η δύναμη να πεις: 
«Εγώ είμαι υπεύθυνος για τη ζωή μου και για όσα την αποτελούν.»

Δύο εργάτες καθημερινά σταματούσαν τη δουλειά τους και έτρωγαν το κολατσιό τους. Ο ένας συνέχεια παραπονιόταν κάθε φορά που άνοιγε το κολατσιό του: «Πάλι σάντουιτς με κεφαλοτύρι! Το μισώ το κεφαλοτύρι. Το σιχαίνομαι!» 

Αυτή η δουλειά γινόταν μήνες. Μια μέρα ο συνάδελφός του, ακούγοντάς τον να παραπονιέται ξανά για το περιεχόμενο του σάντουιτς, τον ρωτά: «Μα αφού δε σου αρέσει το κεφαλοτύρι, γιατί δε λες στη γυναίκα σου να μη σου ξαναφτιάξει τέτοιο σάντουιτς;». Τότε ο άλλος του απαντά: «Τι δουλειά έχει η γυναίκα μου, ρε φίλε; Τα σάντουιτς μου εγώ τα φτιάχνω!»

Ναι, φίλοι μου, εσείς και μόνο εσείς είστε οι αληθινοί υπεύθυνοι για την ποιότητα της ζωής σας και τα αποτελέσματά σας. Μπορεί να κατηγορείτε τους άλλους, το κράτος, τους γονείς, το σύστημα ή οποιονδήποτε άλλο θέλετε. Το θέμα είναι πως, όσο και να αναζητάτε θύτες για να δικαιολογήσετε τα αδικαιολόγητα, εσείς εξακολουθείτε να έχετε την πρωταρχική κυρίαρχη δύναμη που διαμορφώνει τη ζωή σας. Τη δύναμη να βροντοφωνάζετε: «Εγώ είναι υπεύθυνος! Εγώ μπορώ να αλλάξω τη ζωή μου και θα κάνω σήμερα την αρχή!»

Ποιος έφτιαξε το δικό σας «σάντουιτς» σήμερα;
Δεύτερη σκληρή αλήθεια ζωής:
Αν επενδύεις όλο σου το χρόνο στο να αναλύεις προτού αποφασίσεις να κάνεις κάτι, πού θα βρεθεί ο χρόνος να αποφασίσεις και να δράσεις;
Σταματήστε να γίνεστε τόσο αναλυτικά προγραμματισμένοι πριν κάνετε κάτι, γιατί τότε δε θα βρείτε χρόνο να υλοποιήσετε όλα εκείνα που έχετε προγραμματίσει! Οι Αγγλοσάξονες έχουν «κλέψει» δικές μας λέξεις για να παρουσιάσουν αυτό το ελάττωμα: Analysis – Paralysis το λένε κι όλοι μας μπορούμε να καταλάβουμε τη θέλουν να πουν!

Τρίτη σκληρή αλήθεια ζωής:
Έχεις δύο επιλογές – να αντιδράσεις ή να ανταποκριθείς στη ζωή. 
Ποια επιλογή διαλέγεις;

Η ζωή μοιάζει με μια θεραπεία. Ο τρόπος που της συμπεριφερόμαστε κάνει τη διαφορά. Όταν κάποιος άρρωστος χρειάζεται να πάρει μια θεραπεία, στο τέλος της θεραπευτικής περιόδου ο γιατρός τον επανεξετάζει και αποφαίνεται αν ο οργανισμός του ασθενούς ανταποκρίθηκε στην θεραπεία ή αν… αντέδρασε στη θεραπεία. Στη δεύτερη περίπτωση ο ασθενής εξακολουθεί να υποφέρει και παραμένει στο ψάξιμο, την αναζήτηση γιατρειάς και την αγωνία.

Εσείς ανταποκρίνεστε ή αντιδράτε στις προκλήσεις που καθημερινά η ζωή απλώνει στο δρόμο σας;

Τέταρτη σκληρή αλήθεια ζωής:
Οι άνθρωποι κάνουν συχνά πράγματα για λόγους που δεν είναι προφανείς.
Ακόμα και οι άνθρωποι που έχουν ποιότητα μπορούν να γίνουν -και συχνά γίνονται- μικρόψυχοι και μικροπρεπείς. Όσο περισσότερο απλώνεται το σκοτεινό «πέπλο» της αυτοαποκαλούμενης «παγκοσμιοποίησης» -που καμία σχέση δεν έχει με την παγκοσμιοποίηση που κάποτε υμνούσε ο John Lennon- τόσο περισσότερο θα μεταλλάσσονται οι ανθρώπινες συμπεριφορές. Οι σκληροί άνθρωποι θα γίνονται σκληρότεροι και οι παθητικοί στις προκλήσεις της ζωής θα υποφέρουν και θα βασανίζονται!

Πέμπτη σκληρή αλήθεια ζωής:
Εκείνος που είπε πως το χρήμα δεν είναι το παν, μάλλον θα πρέπει να ήταν «μπατίρης»!
Φυσικά και προηγούνται η καλή υγεία, η αγάπη και τα τοιαύτα… Αλλά, φίλοι μου, όταν δεν υπάρχει η μέγιστη των ενεργειών, δηλαδή το χρήμα, τότε άντε να βρεις γιατρειά. Άντε να βρεις ηρεμία μυαλού να απολαύσεις ένα όμορφο ηλιοβασίλεμα με τους αγαπημένους, να παίξεις τρυφερά με τα παιδιά σου…!

Το χρήμα είναι παντοδύναμο, γιατί η ενέργεια που αντιπροσωπεύει είναι παντοδύναμη. Τα κακά που προκαλεί τα κάνουν οι άνθρωποι. Ακριβώς όπως το νυστέρι στα χέρια ενός χειρουργού σώζει ζωές, ενώ στα χέρια ενός ψυχοπαθή «κόβει» ζωές, έτσι και το χρήμα.

Έκτη σκληρή αλήθεια ζωής:
Οι άνθρωποι και οι νόμοι είναι υποκριτικοί. 
Μας ενοχλεί το απαγορευμένο, ενώ, παράλληλα, επιτρέπουμε το επικίνδυνο.
Νομίζουμε ότι μόνο τα ναρκωτικά σκοτώνουν, γι” αυτό και ποινικοποιούμε τη χρήση τους. Η μόλυνση του περιβάλλοντος από την κρατική αδιαφορία, η ανύπαρκτη αστυνόμευση που επιτρέπει στον οικοπεδοφάγο να κάψει όλους τους πνεύμονες οξυγόνου της χώρας, γιατί δεν τιμωρούνται και δεν προλαμβάνονται ανάλογα;

Η τηλεόραση είναι ένα από τα σκληρότερα «ναρκωτικά». Ειδικά η αποχαυνωτική τηλεόραση που διαβρώνει συνειδήσεις, παραμορφώνει πρότυπα και καταβαραθρώνει ανθρώπινες αξίες και ιδανικά! Καθημερινά ακούω να μου λένε πόσο πολυάσχολοι είναι ορισμένοι και πως δεν τους μένει καθόλου ελεύθερος χρόνος για να κάνουν πράγματα που θέλουν. Αν, όμως, τους ρωτήσεις για τις εξελίξεις σε κάποιο από τα τελευταία τηλεοπτικά σίριαλ του συρμού, είναι πλήρως… ενήμεροι!

Πόσο σας κόστισε η τηλεόραση που αγοράσατε για το σαλόνι σας; Πεντακόσια, χίλια ευρώ; ΠΟΣΟ ΣΑΣ ΚΟΣΤΙΖΕΙ η καθημερινή της χρήση; Σε χρήμα, σε πνευματικότητα, σε έλλειψη επικοινωνίας, σε ώρες κενές, χωρίς σκέψη, χωρίς δημιουργική λειτουργία του μυαλού;
Πόσο μας κοστίζουν τα νοθευμένα, μπαγιάτικα, αισχροκερδώς υπερτιμολογημένα τρόφιμα που καθημερινά αγοράζουμε από τα μπακάλικα και τα σούπερ μάρκετ; Γιατί κανείς, μα κανείς, δεν ποινικοποιεί τη συστηματική αισχροκέρδεια και τη σταδιακή τροφική και ατμοσφαιρική δηλητηρίαση, που τόσο επαίσχυντα και ασύστολα εμπορεύονται οι λίγοι;

Έβδομη σκληρή αλήθεια ζωής:
Πάντα, μα πάντα θα υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που ποτέ δεν πρόκειται να σας συμπαθήσουν και να σας συμπεριφερθούν δίκαια και με σεβασμό.
Πάρτε το απόφαση: Είναι αδύνατο να τα έχετε καλά με όλους! Όσο και να το προσπαθήσετε, πάντα θα βρεθούν κάποιοι που θα σας απαξιώσουν, θα σας μειώσουν, θα σας κατηγορήσουν. Μην μπείτε στον κόπο να τους κερδίσετε. Είναι χάσιμο χρόνου και ενέργειας. Αντίθετα, αγκαλιάστε τους πραγματικούς σας φίλους και τιμήστε τους ειλικρινείς σας συμμάχους.

Μια φορά κι έναν καιρό, ήταν ένας γέρος, ένα αγόρι κι ένας γάιδαρος. Πήγαιναν στην πόλη και είχαν αποφασίσει ότι το αγόρι θα ήταν καβάλα. Καθώς προχωρούσαν, οι άνθρωποι τους κοιτούσαν και σχολίαζαν πόσο ντροπή ήταν για το νεαρό να είναι καβάλα και ο γέρος να περπατάει. Τότε το αγόρι και ο γέρος αποφάσισαν ότι μάλλον θα είχαν δίκιο εκείνοι που τους κριτίκαραν κι έτσι άλλαξαν θέσεις.

Μετά από λίγο, ενώ συνέχιζαν, κάποιοι άλλοι άνθρωποι νόμιζαν ότι ήταν κρίμα ένα τόσο νέο αγόρι να πηγαίνει με τα πόδια. Κι έτσι, αποφάσισαν να περπατάνε και να ξεκαβαλικέψουν το γάιδαρο.

Σύντομα, κι ενώ περνούσαν μπροστά από κάποιους άλλους ανθρώπους, μερικοί θεώρησαν βλακεία να τους βλέπουν να περπατούν και το γαϊδούρι να προχωράει χωρίς φορτίο. Ο γέρος και ο νεαρός αποφάσισαν ότι είχαν δίκιο και καβάλησαν και οι δυο τους το γαϊδούρι.

Παρακάτω οι άνθρωποι άρχισαν να σχολιάζουν πόσο κρίμα ήταν για το γαϊδουράκι να κουβαλάει τόσο βαρύ φορτίο. Και τότε ο γέρος και ο νεαρός αποφάσισαν να ξεκαβαλικέψουν και να κουβαλήσουν οι ίδιοι το γάιδαρο.

Καθώς περνούσαν μια γέφυρα, το γαϊδούρι τούς ξέφυγε και έπεσε μέσα στο ποτάμι και πνίγηκε.

Το ηθικό δίδαγμα της ιστορίας: Αν προσπαθείς να τους ευχαριστήσεις όλους, γρήγορα θα πάθεις τόσο μεγάλη ζημιά που θα σου στοιχίσει. Εσύ θα βγεις χαμένος!

Όγδοη σκληρή αλήθεια ζωής:
Αν κάνεις παρέα με κοράκια, μην παραξενευτείς αν συνέχεια μπροστά σου βλέπεις ψοφίμια!(Περσική παροιμία)Ποιο είναι το περιβάλλον των ανθρώπων που σας περιστοιχίζουν; Είναι άνθρωποι με όραμα, με στόχους, με ιδανικά και φιλοδοξίες; Ή μήπως είναι άνθρωποι που η ζωή τους είναι μίζερη και σκοτεινή. Γεμάτη απογοήτευση, άρνηση και γκρίνια;

Στα διάφορα σεμινάρια και ομιλίες μου χρησιμοποιώ κάποια «κοσμητικά» επίθετα για την κατηγορία των αρνητικών ανθρώπων που περιστοιχίζουν τις ζωές μας και είναι πρόθυμοι, έτοιμοι και ικανοί να μας κάνουν σας κι αυτούς. «Μολυσματικές προσωπικότητες», «ενεργειακοί βρικόλακες», «ζόμπι του περιβάλλοντος» ή «χάνιμπαλ λέκτορς» της ζωής μας υπάρχουν παντού. Μέσα κι έξω από τα σπίτια μας και τις δουλειές μας. Είναι στο χέρι σας να τους αποβάλλετε μια για πάντα.

Γι” αυτό κι εσείς, φίλοι μου, σταματήστε να κάνετε παρέα με ανθρώπους που είναι περισσότερο «μπερδεμένοι» από εσάς. Έχω παρατηρήσει πως όλοι εκείνοι που δεν έχουν τι να κάνουν με τη ζωή τους, θέλουν να το κάνουν μαζί μου. Εγώ προσωπικά δεν έχω ούτε μερικά ελάχιστα δευτερόλεπτα χρόνου γι” αυτούς. Για να τους ακούσω, να τους μιλήσω, να τους καταλάβω! Εσείς;

Ένατη σκληρή αλήθεια ζωής:
Όταν αναζητάς μια σωστή συμβουλή από κάποιον, ποτέ μην απευθύνεσαι μόνο σ” εκείνους που σ” αγαπούν. 
Αναζήτησέ την ανάμεσα σ” εκείνους που έχουν κάνει με επιτυχία πριν από εσένα αυτό για το οποίο θέλεις τη συμβουλή, έστω κι αν αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι φίλοι σου.
Ουδέν σχόλιο!

Δέκατη σκληρή αλήθεια ζωής:
Συν Αθηνά και χείρα κίνει!
Μάθε να μη ζητάς από το Θεό να γίνει οικονόμος και οικιακή σου βοηθός. Έτσι, δεν πρόκειται ποτέ να καταφέρεις τίποτα στη ζωή. Έχε υπόψη πως ο Θεός μπορεί να κάνει για σένα μόνο όσα μπορεί να κάνει μέσα από εσένα. Αυτό σημαίνει ότι εσύ και μόνον εσύ είσαι σε θέση να κάνεις την αρχή για οποιαδήποτε προσπάθεια θέλεις να φέρεις σε πέρας. Ναι, καλοί είναι οι φίλοι, οι χορηγοί, οι υποστηρικτές, οι δανειστές και όλοι οι άλλοι. Το θέμα είναι πως, από τη στιγμή που εσύ έχεις και την ευθύνη του πεπρωμένου σου, εσύ έχει και το δικαίωμα της επιλογής των πρωτοβουλιών και των δράσεων που θα αναλάβεις. Εσύ!

Γι” αυτό, φίλε και φίλη, θυμήσου: 
Η ζωή μοιάζει με ένα φαστφουντάδικο και όχι εστιατόριο πολυτελείας. Στα εστιατόρια πολυτελείας πρώτα τρως και ύστερα έρχεται ο λογαριασμός και πληρώνεις. Στα φαστφουντάδικα πρώτα πληρώνεις και ύστερα τρως.

 

ΗΤΤΗΜΕΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΟΠΟΙΟΣ ΠΑΡΑΙΤΕΙΤΑΙ

Στον κύκλο της φύσης δεν υπάρχει νίκη ούτε ήττα: υπάρχει κίνηση. Ο χειμώνας μάχεται να επικρατήσει, στο τέλος όμως αναγκάζεται να παραχωρήσει τη νίκη στην άνοιξη, που φέρνει μαζί της λουλούδια και χαρά.
Το καλοκαίρι θέλει να κρατήσουν οι ζεστές του μέρες για πάντα, γιατί είναι πεπεισμένο ότι η ζέστη είναι ευεργετική για τη γη. Τελικά όμως αποδέχεται την άφιξη του φθινοπώρου, που θα επιτρέψει στη γη να ξεκουραστεί.
Η γαζέλα τρώει το χορτάρι και την καταβροχθίζει το λιοντάρι. Το θέμα δεν είναι ποιος είναι ο πιο δυνατός, αλλά πώς μας δείχνει ο Θεός τον κύκλο του θανάτου και της ανάστασης.

Στον κύκλο αυτό δεν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι, μονάχα στάδια που πρέπει να ολοκληρωθούν. Όταν το καταλάβει αυτό η καρδιά του ανθρώπου, θα απελευθερωθεί. Θα αποδέχεται χωρίς πόνο τις δύσκολες στιγμές και δε θα αφήνεται να ξεγελαστεί από τις στιγμές της δόξας.

Και τα δύο θα περάσουν. Η μία κατάσταση θα διαδεχτεί την άλλη. Και ο κύκλος θα συνεχιστεί μέχρι να απελευθερωθούμε από τη σάρκα και να συναντηθούμε με τη θεϊκή Ενέργεια.
Έτσι, όταν ο παλαιστής βγει στην αρένα -είτε από δική του επιλογή είτε επειδή τον έστειλε εκεί το μυστηριώδες πεπρωμένο-, ας νιώθει χαρά το πνεύμα του για τη μάχη που θα δώσει. Αν διατηρήσει την αξιοπρέπεια και την τιμή του, δε θα ηττηθεί ποτέ, ακόμα κι αν χάσει τον αγώνα, επειδή η ψυχή του θα είναι άθικτη.
Και δε θα κατηγορήσει κανέναν γι’ αυτό που του συμβαίνει. Από τότε που αγάπησε για πρώτη φορά και τον απέρριψαν κατάλαβε πως αυτό δε σκότωσε την ικανότητα του να αγαπάει.

Ό,τι ισχύει στον έρωτα ισχύει και στον πόλεμο. Όταν χάνουμε μια μάχη ή όλα όσα νομίζαμε πως είχαμε, ζούμε στιγμές δυστυχίας. Όταν όμως οι στιγμές αυτές περνούν, ανακαλύπτουμε μια άγνωστη δύναμη που υπάρχει μέσα στον καθένα από μας, μια δύναμη που μας εκπλήσσει και αυξάνει τον αυτοσεβασμό μας.
Κοιτάζουμε γύρω μας και λέμε στον εαυτό μας: «Επέζησα». Και χαιρόμαστε με τα λόγια μας.
Μόνο όσοι δεν αναγνωρίζουν τη δύναμη αυτή λένε: «Έχασα». Και νιώθουν λύπη.
Άλλοι όμως, ακόμα κι αν υποφέρουν από την ήττα και ταπεινώνονται από τις ιστορίες που διαδίδουν γι’ αυτούς οι νικητές, επιτρέπουν στον εαυτό τους να δακρύσει, μα ποτέ δε νιώθουν αυτολύπηση. Ξέρουν απλώς πως η μάχη διακόπηκε και πως τη συγκεκριμένη στιγμή οι ίδιοι βρίσκονται σε μειονεκτική θέση. Ακούν τους χτύπους της καρδιάς τους. Προσέχουν πως βρίσκονται σε ένταση. Πως φοβούνται. Κάνουν έναν απολογισμό της ζωής τους και ανακαλύπτουν πως, παρά τον τρόμο που αισθάνονται, η πίστη καίει ακόμα στην καρδιά τους και τους ωθεί προς τα εμπρός.

Προσπαθούν να μάθουν πού έκαναν λάθος και πού όχι. Εκμεταλλεύονται τη στιγμή που είναι πεσμένοι κάτω για να ξεκουραστούν, για να γιατρέψουν τις πληγές τους, να ανακαλύψουν νέες στρατηγικές και να εξοπλιστούν καλύτερα.
Και φτάνει μια μέρα που τους χτυπά την πόρτα μια καινούρια μάχη. Ο φόβος υπάρχει ακόμα, όμως πρέπει να δράσουν - αλλιώς θα μείνουν πεσμένοι για πάντα. Σηκώνονται, αντικρίζουν τον αντίπαλο και θυμούνται τον πόνο που έζησαν και δε θέλουν να ξαναζήσουν.
Η προηγούμενη ήττα τούς αναγκάζει να νικήσουν τούτη τη φορά, αφού δε θέλουν να ξαναζήσουν τον ίδιο πόνο.
Κι αν η νίκη δεν έρθει αυτή τη φορά, θα έρθει την επόμενη. Κι αν όχι την επόμενη, τη μεθεπόμενη. Το χειρότερο δεν είναι να πέφτεις, είναι να μη σηκώνεσαι.
Ηττημένος είναι μόνο όποιος παραιτείται. Οι άλλοι είναι όλοι νικητές.

Και θα έρθει η μέρα που οι δύσκολες στιγμές θα είναι μονάχα ιστορίες τις οποίες θα αφηγούνται περήφανοι σε όποιον θέλει να τους ακούσει. Και όλοι θα ακούν με σεβασμό, και θα μάθουν να έχουν τρία σημαντικά πράγματα:
Υπομονή, και να περιμένουν την κατάλληλη στιγμή για να δράσουν.
Σοφία, για να μην αφήσουν την επόμενη ευκαιρία να ξεφύγει.
Και περηφάνια για τις ουλές τους.
Οι ουλές είναι μετάλλια χαραγμένα στη σάρκα τους με φωτιά και σίδερο και θα τρομάζουν τους εχθρούς τους, γιατί θα δείχνουν πως ο άνθρωπος που στέκεται απέναντι τους έχει μεγάλη εμπειρία στη μάχη. Συχνά αυτό μας κάνει να επιζητούμε το διάλογο και να αποφεύγουμε τις συγκρούσεις.
Οι ουλές μιλούν πιο δυνατά από την κόψη του σπαθιού που τις δημιούργησε.
 

Οι θησαυροί της Θράκης μιλούν για την αρχαία Ελλάδα

Μια ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα έκθεση που εμμέσως πλην σαφέστατα αφορά την Ελλάδα, γίνεται στη Μόσχα.

Πρόκειται για τους βασιλικούς θησαυρούς των αρχαίων Θρακών βασιλέων, οι οποίοι έχουν ανακαλυφθεί στη Βουλγαρία.

Στις 30 Σεπτεμβρίου εγκαινιάστηκε στο Κρατικό ιστορικό μουσείο της Μόσχας η έκθεση “Θρακιώτικα χρυσά από τη Βουλγαρία. Ο μύθος αναβιώνει”. Τα χρυσά στεφάνια, σκεύη, όπλα, η κεραμική και το πλούσιο επεξηγηματικό υλικό, αφήνουν βαθύ αποτύπωμα. Η έκθεση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα των υπουργείων Πολιτισμού της Ρωσίας και της Βουλγαρίας.

Όλα τα εκθέματα προέρχονται από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Σόφιας, περιφερειακά μουσεία, καθώς και ιδιωτικές συλλογές στην Βουλγαρία. Ανάμεσά τους, αρχαιολογικά ευρήματα και μνημεία του 8ου αιώνα π.Χ. Τέτοια όπως ο θησαυρός του Ρόγκοζεν, ο θησαυρός του Παναγκιούριστε, το σερβίτσιο του Απόλλωνα, οι θησαυροί του Μπόροβο και της Λέτνιτσα. Πολλά από τα 317 αντικείμενα ταξίδεψαν για πρώτη φορά από τη Βουλγαρία στο εξωτερικό.

Ο εκάστοτε βασιλέας της Θράκης έθαβε έναν θησαυρό, ενώ σε κάθε ταφή επιφανούς  τοποθετούνταν πολύτιμα κτερίσματα. Για παράδειγμα, ο χρυσός από τον θησαυρό στο Παναγκιούριστε ήταν αρκετός ώστε να μισθωθεί ένα στράτευμα πεντακοσίων ανδρών.

Παρόλο που την εποχή εκείνη οι Κέλτες βρίσκονταν στα σύνορα της Θράκης, ο βασιλιάς δεν έλιωσε τον χρυσό, αλλά τον έθαψε, γιατί η ιερή αξία του θησαυρού υπερτερούσε γι΄ αυτόν, αφού αποτελούσε τεκμήριο της εξουσίας του. Το 1949, ο θησαυρός ανακαλύφτηκε από  τρία αδέλφια ενώ επεξεργάζονταν πηλό για πλίνθους. Περιλαμβάνει εννέα χρυσά αντικείμενα συνολικού βάρους έξι κιλών. Δυστυχώς, πολλοί τάφοι ηρώων και βασιλικοί θησαυροί συλήθηκαν αιώνες πριν τους ανακαλύψουν οι αρχαιολόγοι.

Ο Ντενίς Ζουραβλιόφ, υπεύθυνος της συλλογής αρχαιοτήτων του Κρατικού Ιστορικού Μουσείου, επεσήμανε μιλώντας στη “Ρωσία Τώρα”, ότι η έκθεση αυτή παρέχει στους ρώσους επισκέπτες  πλήρη εικόνα για τον  πολιτισμό των Θρακών, για την αριστοκρατία του, για τις αντιλήψεις τους, για το πώς πολεμούσαν και πανηγύριζαν.

Ο πολιτισμός τους  δεν είχε γραφή και αλφάβητο, και είναι σημαντικό ότι τα ευρήματα “επιβεβαιώνονται” από τις απεικονίσεις τους σε χρηστικά αντικείμενα, όπως τα σχέδια με πολεμιστές και τις πανοπλίες τους, πάνω σε αγγεία, που εκτίθενται στις γειτονικές προθήκες.

Ελληνικά αντικείμενα

“Συχνά οι Ελληνες συνάδελφοί μας διαφωνούν. Κι' αυτό γιατί λέμε ότι οι θησαυροί αποτελούν τεκμήρια του θρακιώτικου πολιτισμού, σχετικά με την ταυτότητά του, ενώ τα αντικείμενα που περιλαμβάνουν είναι ελληνικά. Ναι, είναι ελληνικά, αλλά τα συναντάμε στη Θράκη και στη Σκυθία, ενώ δεν εντοπίζουμε  παρόμοια στην Ελλάδα”, λέγει ο δρ. Ιβάν Μαράζοφ, μέλος του Ιδρύματος “Θράκη”, συνεργάτης του μουσείου του Μπόζκοφ, καθηγητής του Νέου πανεπιστήμιου της Βουλγαρίας.

Αυτές οι αναλογίες ανάμεσα στους πολιτισμούς της Θράκης και της Σκυθίας, λειτουργούσαν πάντα ως βάση για τη συνεργασία των αρχαιολόγων από τη Ρωσία και τη Βουλγαρία. Κατά τη σοβιετική εποχή οι επαφές ήταν συχνές, έπειτα εξασθένησαν και τώρα ξαναζωντανεύουν. “Τα τελευταία 20 χρόνια είχαμε κάποια προβλήματα, και οι επαφές με τη Ρωσία δεν έχουν την ίδια τακτικότητα όπως στο παρελθόν.

Όμως πιστεύω ότι αυτή η έκθεση θα τις αναζωογονήσει”, είπε ο καθηγητής Ιβάν Μαράζοφ. “Τα αντικείμενα που φέραμε πρέπει να ελκύσουν το ενδιαφέρον των ρώσων συναδέλφων. Έχουμε ένα τεράστιο συγκριτικό πεδίο ανάμεσα στους Σκύθες και τους Θράκες.

Πολλά σκυθικά ευρήματα ανακαλύφτηκαν στη Θράκη. Οι Θράκες ζούσαν στην περιοχή της Σκυθίας, και η ανταλλαγή δώρων πραγματοποιούταν κατά το διάστημα του 5ου-4ου αιώνα π.Χ.”

Ανάγκη ευρείας συνεργασίας

“Ηρθε η ώρα για πιο καρποφόρες συνεργασίες, όπως και 20 χρόνια πριν”, πρόσθεσε ο Ντενίς Ζουραβλιόφ, υπεύθυνος της συλλογής αρχαιοτήτων του Κρατικού ιστορικού μουσείου της Μόσχας. “Μοιραζόμαστε τη Μαύρη Θάλασσα. Οι Σκύθες μας βρίσκονταν σε στενή επαφή με τους Θράκες, έχουν πολλά κοινά στοιχεία στον πολιτισμό, αλλά και στην αφθονία του χρυσού.

Ως εθνικό ιστορικό μουσείο της Ρωσίας, συζητάμε έναν ολόκληρο κύκλο συνεργασιών από κοινού με τα μουσεία της Βουλγαρίας, την Ακαδημία Επιστημών αυτής της χώρας, με τους ειδικούς του Ιδρύματος “Θράκη” και του ιδιωτικού μουσείου του Βασίλ Μπόζκοβ”.

Εκτός των παραπάνω, διαμορφώνονται κοινά εκπαιδευτικά και επιστημονικά προγράμματα. “Εγκαινιάζουμε ένα κοινό μεταπτυχιακό πρόγραμμα “Οι πολιτισμοί της Ευρασίας”. Εκ μέρους της Βουλγαρίας συμμετέχει το Νέο Πανεπιστήμιο της Βουλγαρίας στη Σόφια, όπου και εργάζομαι, και από τη ρωσική πλευρά, το Ρωσικό κρατικό πανεπιστήμιο ανθρωπιστικών σπουδών”, είπε ο καθηγητής Ιβάν Μαράζοβ.

Παρά το γεγονός ότι οι θησαυροί με τα  χρυσά των Θρακών ανακαλύπτονται κυρίως στη Βουλγαρία, και όχι στην Ελλάδα ή την Τουρκία, στις οποίες επίσης εκτείνεται η  Θράκη, η μελέτη των συγκεκριμένης κληρονομιάς απαιτεί συνεργασία όχι μόνο των Βουλγάρων και των Ρώσων, αλλά και των Ελλήνων επιστημόνων.
Σχέσεις αρχαίας Ελλάδας και Θράκης

“Οι αρχαίοι Έλληνες, και ιδιαίτερα η Αθήνα κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, είχαν τεράστια ανάγκη από συμμάχους. Οι βασιλείς της Θράκης ήταν ισχυροί σύμμαχοι. Ως διπλωματικά δώρα, ελάμβαναν χρυσά αντικείμενα φτιαγμένα από  Ελληνες. Οι Έλληνες έβλεπαν τους Θράκες ως βάρβαρους. Κανένας Ελληνας δεν θα φορούσε τόσα χρυσά”, εξήγησε ο Ντενίς Ζουραβλιόφ.

“Οι αρχαίοι Έλληνες γελούσαν. Οι Θράκες βασιλείς στολίζονται σαν κυρίες. Στην έκθεση παρουσιάζονται πολλά αγγεία για συμπόσια, και οι αρχαίοι Ελληνες είχαν τις εκφράσεις “πίνει ως Θραξ” και “πίνει ως Σκύθ

Μια ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα έκθεση που εμμέσως πλην σαφέστατα αφορά την Ελλάδα, γίνεται στη Μόσχα.

Πρόκειται για τους βασιλικούς θησαυρούς των αρχαίων Θρακών βασιλέων, οι οποίοι έχουν ανακαλυφθεί στη Βουλγαρία.

Στις 30 Σεπτεμβρίου εγκαινιάστηκε στο Κρατικό ιστορικό μουσείο της Μόσχας η έκθεση “Θρακιώτικα χρυσά από τη Βουλγαρία. Ο μύθος αναβιώνει”. Τα χρυσά στεφάνια, σκεύη, όπλα, η κεραμική και το πλούσιο επεξηγηματικό υλικό, αφήνουν βαθύ αποτύπωμα. Η έκθεση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα των υπουργείων Πολιτισμού της Ρωσίας και της Βουλγαρίας.

Όλα τα εκθέματα προέρχονται από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Σόφιας, περιφερειακά μουσεία, καθώς και ιδιωτικές συλλογές στην Βουλγαρία. Ανάμεσά τους, αρχαιολογικά ευρήματα και μνημεία του 8ου αιώνα π.Χ. Τέτοια όπως ο θησαυρός του Ρόγκοζεν, ο θησαυρός του Παναγκιούριστε, το σερβίτσιο του Απόλλωνα, οι θησαυροί του Μπόροβο και της Λέτνιτσα. Πολλά από τα 317 αντικείμενα ταξίδεψαν για πρώτη φορά από τη Βουλγαρία στο εξωτερικό.

Ο εκάστοτε βασιλέας της Θράκης έθαβε έναν θησαυρό, ενώ σε κάθε ταφή επιφανούς  τοποθετούνταν πολύτιμα κτερίσματα. Για παράδειγμα, ο χρυσός από τον θησαυρό στο Παναγκιούριστε ήταν αρκετός ώστε να μισθωθεί ένα στράτευμα πεντακοσίων ανδρών.

Παρόλο που την εποχή εκείνη οι Κέλτες βρίσκονταν στα σύνορα της Θράκης, ο βασιλιάς δεν έλιωσε τον χρυσό, αλλά τον έθαψε, γιατί η ιερή αξία του θησαυρού υπερτερούσε γι΄ αυτόν, αφού αποτελούσε τεκμήριο της εξουσίας του. Το 1949, ο θησαυρός ανακαλύφτηκε από  τρία αδέλφια ενώ επεξεργάζονταν πηλό για πλίνθους. Περιλαμβάνει εννέα χρυσά αντικείμενα συνολικού βάρους έξι κιλών. Δυστυχώς, πολλοί τάφοι ηρώων και βασιλικοί θησαυροί συλήθηκαν αιώνες πριν τους ανακαλύψουν οι αρχαιολόγοι.

Ο Ντενίς Ζουραβλιόφ, υπεύθυνος της συλλογής αρχαιοτήτων του Κρατικού Ιστορικού Μουσείου, επεσήμανε μιλώντας στη “Ρωσία Τώρα”, ότι η έκθεση αυτή παρέχει στους ρώσους επισκέπτες  πλήρη εικόνα για τον  πολιτισμό των Θρακών, για την αριστοκρατία του, για τις αντιλήψεις τους, για το πώς πολεμούσαν και πανηγύριζαν.

Ο πολιτισμός τους  δεν είχε γραφή και αλφάβητο, και είναι σημαντικό ότι τα ευρήματα “επιβεβαιώνονται” από τις απεικονίσεις τους σε χρηστικά αντικείμενα, όπως τα σχέδια με πολεμιστές και τις πανοπλίες τους, πάνω σε αγγεία, που εκτίθενται στις γειτονικές προθήκες.

Ελληνικά αντικείμενα

“Συχνά οι Ελληνες συνάδελφοί μας διαφωνούν. Κι' αυτό γιατί λέμε ότι οι θησαυροί αποτελούν τεκμήρια του θρακιώτικου πολιτισμού, σχετικά με την ταυτότητά του, ενώ τα αντικείμενα που περιλαμβάνουν είναι ελληνικά. Ναι, είναι ελληνικά, αλλά τα συναντάμε στη Θράκη και στη Σκυθία, ενώ δεν εντοπίζουμε  παρόμοια στην Ελλάδα”, λέγει ο δρ. Ιβάν Μαράζοφ, μέλος του Ιδρύματος “Θράκη”, συνεργάτης του μουσείου του Μπόζκοφ, καθηγητής του Νέου πανεπιστήμιου της Βουλγαρίας.

Αυτές οι αναλογίες ανάμεσα στους πολιτισμούς της Θράκης και της Σκυθίας, λειτουργούσαν πάντα ως βάση για τη συνεργασία των αρχαιολόγων από τη Ρωσία και τη Βουλγαρία. Κατά τη σοβιετική εποχή οι επαφές ήταν συχνές, έπειτα εξασθένησαν και τώρα ξαναζωντανεύουν. “Τα τελευταία 20 χρόνια είχαμε κάποια προβλήματα, και οι επαφές με τη Ρωσία δεν έχουν την ίδια τακτικότητα όπως στο παρελθόν.

Όμως πιστεύω ότι αυτή η έκθεση θα τις αναζωογονήσει”, είπε ο καθηγητής Ιβάν Μαράζοφ. “Τα αντικείμενα που φέραμε πρέπει να ελκύσουν το ενδιαφέρον των ρώσων συναδέλφων. Έχουμε ένα τεράστιο συγκριτικό πεδίο ανάμεσα στους Σκύθες και τους Θράκες.

Πολλά σκυθικά ευρήματα ανακαλύφτηκαν στη Θράκη. Οι Θράκες ζούσαν στην περιοχή της Σκυθίας, και η ανταλλαγή δώρων πραγματοποιούταν κατά το διάστημα του 5ου-4ου αιώνα π.Χ.”

Ανάγκη ευρείας συνεργασίας

“Ηρθε η ώρα για πιο καρποφόρες συνεργασίες, όπως και 20 χρόνια πριν”, πρόσθεσε ο Ντενίς Ζουραβλιόφ, υπεύθυνος της συλλογής αρχαιοτήτων του Κρατικού ιστορικού μουσείου της Μόσχας. “Μοιραζόμαστε τη Μαύρη Θάλασσα. Οι Σκύθες μας βρίσκονταν σε στενή επαφή με τους Θράκες, έχουν πολλά κοινά στοιχεία στον πολιτισμό, αλλά και στην αφθονία του χρυσού.

Ως εθνικό ιστορικό μουσείο της Ρωσίας, συζητάμε έναν ολόκληρο κύκλο συνεργασιών από κοινού με τα μουσεία της Βουλγαρίας, την Ακαδημία Επιστημών αυτής της χώρας, με τους ειδικούς του Ιδρύματος “Θράκη” και του ιδιωτικού μουσείου του Βασίλ Μπόζκοβ”.

Εκτός των παραπάνω, διαμορφώνονται κοινά εκπαιδευτικά και επιστημονικά προγράμματα. “Εγκαινιάζουμε ένα κοινό μεταπτυχιακό πρόγραμμα “Οι πολιτισμοί της Ευρασίας”. Εκ μέρους της Βουλγαρίας συμμετέχει το Νέο Πανεπιστήμιο της Βουλγαρίας στη Σόφια, όπου και εργάζομαι, και από τη ρωσική πλευρά, το Ρωσικό κρατικό πανεπιστήμιο ανθρωπιστικών σπουδών”, είπε ο καθηγητής Ιβάν Μαράζοβ.

Παρά το γεγονός ότι οι θησαυροί με τα  χρυσά των Θρακών ανακαλύπτονται κυρίως στη Βουλγαρία, και όχι στην Ελλάδα ή την Τουρκία, στις οποίες επίσης εκτείνεται η  Θράκη, η μελέτη των συγκεκριμένης κληρονομιάς απαιτεί συνεργασία όχι μόνο των Βουλγάρων και των Ρώσων, αλλά και των Ελλήνων επιστημόνων.
Σχέσεις αρχαίας Ελλάδας και Θράκης

“Οι αρχαίοι Έλληνες, και ιδιαίτερα η Αθήνα κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, είχαν τεράστια ανάγκη από συμμάχους. Οι βασιλείς της Θράκης ήταν ισχυροί σύμμαχοι. Ως διπλωματικά δώρα, ελάμβαναν χρυσά αντικείμενα φτιαγμένα από  Ελληνες. Οι Έλληνες έβλεπαν τους Θράκες ως βάρβαρους. Κανένας Ελληνας δεν θα φορούσε τόσα χρυσά”, εξήγησε ο Ντενίς Ζουραβλιόφ.

“Οι αρχαίοι Έλληνες γελούσαν. Οι Θράκες βασιλείς στολίζονται σαν κυρίες. Στην έκθεση παρουσιάζονται πολλά αγγεία για συμπόσια, και οι αρχαίοι Ελληνες είχαν τις εκφράσεις “πίνει ως Θραξ” και “πίνει ως Σκύθης” που σήμαιναν ότι πίνει πολύ κρασί”, είπε στη “Ρωσία Τώρα” ο δρ. Ιβάν Μαράζοβ.

Πάνω στα δώρα για τους βαρβάρους, οι Ελληνες σχεδίαζαν αναπαραστάσεις από τη δική τους μυθολογία. Πάνω στα ρυτά (δοχεία χωρίς ποδαράκια σε σχήμα κέρατος, από τα οποία έπιναν με το στόμιο του δοχείου προς τα κάτω) βλέπουμε και τους “Επτά επί Θήβας” και την κρίση του Πάρη, όπου εκείνος επιλέγει την ωραιότερη των καλλονών, και τον Ηρακλή που παλεύει με δορκάδα.

Οι ίδιοι οι αρχαίοι Έλληνες δεν χρησιμοποιούσαν ρυτά, γι' αυτό και οι αρχαιολόγοι διαχωρίζουν τον  πολιτισμό των Θρακών από την ιστορία της Βουλγαρίας πριν τους Ούνους και τους Σλάβους.

“Η έκθεση συνοδεύεται από έναν εντυπωσιακό κατάλογο που απευθύνεται στο ρωσικό κοινό, με κείμενα για την ιστορία της Βουλγαρίας, για τον βασιλιά και ιερέα Ορφέα, για τη Θράκη. Πρόκειται για το πρώτο αφιέρωμα στην αρχαία ιστορία αυτής της περιοχής στα ρωσικά”, είπε ο Ντενίς Ζουραβλιόφ.

Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 30 Νοεμβρίου.ης” που σήμαιναν ότι πίνει πολύ κρασί”, είπε στη “Ρωσία Τώρα” ο δρ. Ιβάν Μαράζοβ.

Πάνω στα δώρα για τους βαρβάρους, οι Ελληνες σχεδίαζαν αναπαραστάσεις από τη δική τους μυθολογία. Πάνω στα ρυτά (δοχεία χωρίς ποδαράκια σε σχήμα κέρατος, από τα οποία έπιναν με το στόμιο του δοχείου προς τα κάτω) βλέπουμε και τους “Επτά επί Θήβας” και την κρίση του Πάρη, όπου εκείνος επιλέγει την ωραιότερη των καλλονών, και τον Ηρακλή που παλεύει με δορκάδα.

Οι ίδιοι οι αρχαίοι Έλληνες δεν χρησιμοποιούσαν ρυτά, γι' αυτό και οι αρχαιολόγοι διαχωρίζουν τον  πολιτισμό των Θρακών από την ιστορία της Βουλγαρίας πριν τους Ούνους και τους Σλάβους.

“Η έκθεση συνοδεύεται από έναν εντυπωσιακό κατάλογο που απευθύνεται στο ρωσικό κοινό, με κείμενα για την ιστορία της Βουλγαρίας, για τον βασιλιά και ιερέα Ορφέα, για τη Θράκη. Πρόκειται για το πρώτο αφιέρωμα στην αρχαία ιστορία αυτής της περιοχής στα ρωσικά”, είπε ο Ντενίς Ζουραβλιόφ.

Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 30 Νοεμβρίου.

Οι ελιές και το λάδι έχουν αντικαρκινική δράση

ΜΕΛΕΤΗ ΟΜΟΓΕΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑ ΠΟΥ ΘΑ ΒΡΑΒΕΥΤΕΙ

Καταναλώνοντας 3-4 ελιές τη μέρα ή 3 κουταλιές της σούπας ωμό έξτρα παρθένο ελαιόλαδο προστατεύετε τον οργανισμό σας από τον καρκίνο. Μία πολυφαινόλη που περιέχει η ελιά, η υδροξυτυροσόλη, καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα και εμποδίζει τον πολλαπλασιασμό τους.

Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει μελέτη του ομογενή επιστήμονα Τομ Καραγιάννη, διευθυντή του Τμήματος Μοριακής και Γονιδιακής Έρευνας του Ινστιτούτου Baker της Μελβούρνη.

Συγκεκριμένα, ο κ. Καραγιάννης τονίζει ότι για να υπάρξουν οφέλη στην υγεία από την κατανάλωση λαδιού και ελιών θα πρέπει κανείς να καταναλώνει είτε 50 ml ωμού παρθένου ελαιολάδου, είτε 3-4 ελιών την ημέρα ή ακόμη και συνδυασμό αυτών.

Παράλληλα ο ομογενής επιστήμονας τονίζει ότι η αντικαρκινική επίδραση της υδροξυτυροσόλης in vitro και in vivo είναι δύσκολο να αμφισβητηθεί λόγω του μεγάλου αριθμού των αποδείξεων που υπάρχουν.

Η υδροξυτυροσόλη εκτός από την ελιά υπάρχει και στο κρητικό δίκταμο, στη λεβάντα, στη λουίζα, στα σταφύλια, στα χαρούπια και στην αγριομυρτιά.

Η μελέτη του κ. Καραγιάννη θα βραβευτεί αύριο στο πλαίσιο της 2ης Διεθνούς Ιατρικής Ολυμπιάδας, έδειξε ότι η υδροξυτυροσόλη καταστρέφει τα καρκινικά ερυθρολευχαιμικά κύτταρα Κ562 αλλά όχι τα μονοπυρηνικά κύτταρα του περιφερικού αίματος.

Σαν σήμερα 50 χρόνια πριν η Ελλάδα πήρε το πρώτο της Νόμπελ – Η συγκλονιστική ομιλία του Σεφέρη

Χωρίς καρδιοχτύπι και εκρήξεις περηφάνιας, εν μέσω μιας ειδησεογραφίας πολιτικά φορτισμένης: Έτσι έγινε γνωστή στην Ελλάδα τον Οκτώβρη του 1963 η είδηση πως ο ποιητής μας Γιώργος Σεφέρης πήρε το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Σαν και σήμερα έγινε η ανακοίνωση που εκτόξευσε και επισήμως την χώρα του Ομήρου στην κορυφή της ποίησης παγκοσμίως.

Στην ανακοίνωση της η Ακαδημία της Στοκχόλμης σημείωνε πως o Γιώργος Σεφέρης πήρε το βραβείο εξαιτίας «της εξέχουσας λυρικής γραφής του, που εμπνέεται από βαθιά αισθήματα για τον Ελληνικό κόσμο του πολιτισμού». Ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός Μαυρομιχάλης χαρακτήρισε τη διάκριση «βαρυσήμαντον γεγονός». Ο Γιώργος Παπανδρέου τηλεγράφησε στον ποιητή πως «είμαστε όλοι συγκινημένοι και υπερήφανοι για τη μεγάλη και δίκαιη τιμή που απεδόθη στο ελληνικώτατο έργο σου».

Τον Δεκέμβριο του 1963 μετέβη για την απονομή στην Στοκχόλμη και απήθυνε μια ομιλία που έχει μείνει ιστορική και διαβάζεται πάντα με σαφείς αναφορές στην ιστορική συνθήκη κάθε στιγμής.

«Τούτη την ώρα αισθάνομαι πως είμαι ο ίδιος μια αντίφαση. Αλήθεια, η Σουηδική Ακαδημία έκρινε πως η προσπάθειά μου σε μια γλώσσα περιλάλητη επί αιώνες, αλλά στην παρούσα μορφή της περιορισμένη, άξιζε αυτή την υψηλή διάκριση. Θέλησε να τιμήσει τη γλώσσα μου, και να – εκφράζω τώρα τις ευχαριστίες μου σε ξένη γλώσσα*. Σας παρακαλώ να μου δώσετε τη συγγνώμη που ζητώ πρώτα πρώτα από τον εαυτό μου.

Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου. Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που τη χαρακτηρίζει είναι ότι μας παραδόθηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται καθετί ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα.

Άλλο χαρακτηριστικό αυτής της παράδοσης είναι η αγάπη της για την ανθρωπιά· κανόνας της είναι η δικαιοσύνη. Στην αρχαία τραγωδία, την οργανωμένη με τόση ακρίβεια, ο άνθρωπος που ξεπερνά το μέτρο πρέπει να τιμωρηθεί από τις Ερινύες. O ίδιος νόμος ισχύει και όταν ακόμη πρόκειται για φυσικά φαινόμενα: «Ήλιος ουχ υπερβήσεται μέτρα» λέει ο Ηράκλειτος· «ει δε μη, Ερινύες μιν Δίκης επίκουροι εξευρήσουσιν»*.

Συλλογίζομαι πως δεν αποκλείεται ολωσδιόλου να ωφεληθεί ένας σύγχρονος επιστήμων, αν στοχαστεί τούτο το απόφθεγμα* του Ίωνα φιλοσόφου. Όσο για μένα συγκινούμαι παρατηρώντας πως η συνείδηση της δικαιοσύνης είχε τόσο πολύ διαποτίσει την ελληνική ψυχή, ώστε να γίνει κανόνας και του φυσικού κόσμου. Και ένας από τους διδασκάλους μου, των αρχών του περασμένου αιώνα, γράφει: «...θα χαθούμε, γιατί αδικήσαμε...»*.
Αυτός ο άνθρωπος ήταν αγράμματος· είχε μάθει να γράφει στα τριάντα πέντε χρόνια της ηλικίας του. Αλλά στην Ελλάδα των ημερών μας, η προφορική παράδοση πηγαίνει μακριά στα περασμένα όσο και η γραπτή. Το ίδιο και η ποίηση. Είναι για μένα σημαντικό το γεγονός ότι η Σουηδία θέλησε να τιμήσει και τούτη την ποίηση και όλη την ποίηση γενικά, ακόμη και όταν αναβρύζει* ανάμεσα σ' ένα λαό περιορισμένο.

Γιατί πιστεύω πως τούτος ο σύγχρονος κόσμος όπου ζούμε, ο τυραννισμένος από το φόβο και την ανησυχία, τη χρειάζεται την ποίηση. Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα – και τι θα γινόμασταν, αν η πνοή μας λιγόστευε; Είναι μια πράξη εμπιστοσύνης – κι ένας Θεός το ξέρει αν τα δεινά μας δεν τα χρωστάμε στη στέρηση εμπιστοσύνης.

Παρατήρησαν, τον περασμένο χρόνο, γύρω από τούτο το τραπέζι, την πολύ μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις ανακαλύψεις της σύγχρονης επιστήμης και στη λογοτεχνία· παρατήρησαν πως ανάμεσα σ' ένα αρχαίο ελληνικό δράμα και ένα σημερινό η διαφορά είναι λίγη. Ναι, η συμπεριφορά του ανθρώπου δε μοιάζει να έχει αλλάξει βασικά. Και πρέπει να προσθέσω πως νιώθει πάντα την ανάγκη ν' ακούει τούτη την ανθρώπινη φωνή που ονομάζουμε ποίηση.

Αυτή τη φωνή που κινδυνεύει να σβήσει κάθε στιγμή από στέρηση αγάπης και ολοένα ξαναγεννιέται. Κυνηγημένη, ξέρει πού να 'βρει καταφύγιο· απαρνημένη, έχει το ένστικτο να πάει να ριζώσει στους πιο απροσδόκητους τόπους. Γι' αυτή δεν υπάρχουν μεγάλα και μικρά μέρη του κόσμου. Το βασίλειό της είναι στις καρδιές όλων των ανθρώπων της γης. Έχει τη χάρη ν' αποφεύγει πάντα τη συνήθεια, αυτή τη βιομηχανία.
Χρωστώ την ευγνωμοσύνη μου στη Σουηδική Ακαδημία, που ένιωσε αυτά τα πράγματα· που ένιωσε πως οι γλώσσες, οι λεγόμενες περιορισμένης χρήσης, δεν πρέπει να καταντούν φράχτες, όπου πνίγεται ο παλμός της ανθρώπινης καρδιάς· που έγινε ένας Άρειος Πάγος ικανός: να κρίνει με αλήθεια επίσημη την άδικη μοίρα της ζωής,
– για να θυμηθώ το Σέλλεϋ*, τον εμπνευστή, καθώς μας λένε, του Αλφρέδου Νομπέλ, αυτού του ανθρώπου που μπόρεσε να εξαγοράσει την αναπόφευκτη βία με τη μεγαλοσύνη της καρδιάς του.

Σ' αυτό τον κόσμο, που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν' αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου και να βρίσκεται.
Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Oιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Oιδίποδα.»

Οι δέκα τεχνικές ελέχγου των πολιτών

1. Η τεχνική της διασκέδασης

Πρωταρχικό στοιχείο του κοινωνικού ελέγχου, η τεχνική της διασκέδασης συνίσταται στη στροφή της προσοχής του κοινού από τα σημαντικά προβλήματα και από τις μεταλλαγές που αποφασίστηκαν από τις πολιτικές και οικονομικές ελίτ, δι’ενός αδιάκοπου καταιγισμού διασκεδαστικών και ασήμαντων λεπτομερειών.

Η τεχνική της διασκέδασης είναι επίσης απαραίτητη για να αποτραπεί το κοινό από το να ενδιαφερθεί για ουσιαστικές πληροφορίες στους τομείς της επιστήμης, της οικονομία, της ψυχολογίας, της νευροβιολογίας και της κυβερνητικής.

«Κρατήστε αποπροσανατολισμένη την προσοχή του κοινού, μακριά από τα αληθινά κοινωνικά προβλήματα, αιχμαλωτισμένη σε θέματα χωρίς καμιά πραγματική σημασία. Κρατήστε το κοινό απασχολημένο, απασχολημένο, απασχολημένο, χωρίς χρόνο για να σκέφτεται· να επιστρέφει κανονικά στη φάρμα με τα άλλα ζώα». Απόσπασμα από το Όπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους.

2. Η τεχνική της δημιουργίας προβλημάτων, και στη συνέχεια παροχής των λύσεων

Αυτή η τεχνική ονομάζεται επίσης «πρόβλημα-αντίδραση-λύση». Πρώτα δημιουργείτε ένα πρόβλημα, μια «έκτακτη κατάσταση» για την οποία μπορείτε να προβλέψετε ότι θα προκαλέσει μια συγκεκριμένη αντίδραση του κοινού, ώστε το ίδιο να ζητήσει εκείνα τα μέτρα που εύχεστε να το κάνετε να αποδεχτεί.

Για παράδειγμα: αφήστε να κλιμακωθεί η αστική βία, ή οργανώστε αιματηρές συμπλοκές, ώστε το κοινό να ζητήσει τη λήψη μέτρων ασφαλείας που θα περιορίζουν τις ελευθερίες του. Ή, ακόμη: δημιουργήστε μια οικονομική κρίση για να κάνετε το κοινό να δεχτεί ως αναγκαίο κακό τον περιορισμό των κοινωνικών δικαιωμάτων και την αποδόμηση των δημοσίων υπηρεσιών.

3. Η τεχνική της υποβάθμισης

Για να κάνει κάποιος αποδεκτό ένα απαράδεκτο μέτρο, αρκεί να το εφαρμόσει σταδιακά κατά «φθίνουσα κλίμακα» για μια διάρκεια 10 ετών. Μ’ αυτόν τον τρόπο επιβλήθηκαν ριζικά νέες κοινωνικό-οικονομικές συνθήκες (νεοφιλελευθερισμός) στις δεκαετίες του 1980 και 1990. Μαζική ανεργία, αβεβαιότητα, «ευελιξία», μετακινήσεις, μισθοί που δεν διασφαλίζουν πια ένα αξιοπρεπές εισόδημα· τόσες αλλαγές, που θα είχαν προκαλέσει επανάσταση, αν είχαν εφαρμοστεί αιφνιδίως και βίαια.

4. Η στρατηγική της αναβολής

Ένας άλλος τρόπος για να γίνει αποδεκτή μια αντιλαϊκή απόφαση είναι να την παρουσιάσετε ως «οδυνηρή αλλά αναγκαία», αποσπώντας την συναίνεση του κοινού στο παρόν, για την εφαρμογή της στο μέλλον. Είναι πάντοτε πιο εύκολο να αποδεχτεί κάποιος αντί μιας άμεσης θυσίας μια μελλοντική. Πρώτ’ απ’όλα, επειδή η προσπάθεια δεν πρέπει να καταβληθεί άμεσα.

Στη συνέχεια, επειδή το κοινό έχει πάντα την τάση να ελπίζει αφελώς ότι «όλα θα πάνε καλύτερα αύριο» και ότι μπορεί, εντέλει, να αποφύγει τη θυσία που του ζήτησαν. Τέλος, μια τέτοια τεχνική αφήνει στο κοινό ένα κάποιο χρονικό διάστημα, ώστε να συνηθίσει στην ιδέα της αλλαγής, και να την αποδεχτεί μοιρολατρικά, όταν κριθεί ότι έφθασε το πλήρωμα του χρόνου για την τέλεσή της.

5. Η στρατηγική του να απευθύνεσαι στο κοινό σαν να είναι μωρά παιδιά

Η πλειονότητα των διαφημίσεων που απευθύνονται στο ευρύ κοινό χρησιμοποιούν έναν αφηγηματικό λόγο, επιχειρήματα, πρόσωπα και έναν τόνο ιδιαιτέρως παιδικό, εξουθενωτικά παιδιάστικο, σαν να ήταν ο θεατής ένα πολύ μικρό παιδί ή σαν να ήταν διανοητικώς ανάπηρος.

Όσο μεγαλύτερη προσπάθεια καταβάλλεται να εξαπατηθεί ο θεατής, τόσο πιο παιδιάστικος τόνος υιοθετείται από τον διαφημιστή. Γιατί; «Αν [ο διαφημιστής] απευθυνθεί σε κάποιον σαν να ήταν παιδί δώδεκα ετών, τότε είναι πολύ πιθανόν να εισπράξει, εξαιτίας του έμμεσου και υπαινικτικού τόνου, μιαν απάντηση ή μιαν αντίδραση τόσο απογυμνωμένη από κριτική σκέψη, όσο η απάντηση ενός δωδεκάχρονου παιδιού». Απόσπασμα από το «Όπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους»

6. Η τεχνική του να απευθύνεστε στο συναίσθημα μάλλον παρά στη λογική

Η επίκληση στο συναίσθημα είναι μια κλασική τεχνική για να βραχυκυκλωθεί η ορθολογιστική ανάλυση, επομένως η κριτική αντίληψη των ατόμων. Επιπλέον, η χρησιμοποίηση του φάσματος των αισθημάτων επιτρέπει να ανοίξετε τη θύρα του ασυνείδητου για να εμφυτεύσετε ιδέες, επιθυμίες, φόβους, παρορμήσεις ή συμπεριφορές…

7. Η τεχνική του να κρατάτε το κοινό σε άγνοια και ανοησία

Συνίσταται στο να κάνετε το κοινό να είναι ανίκανο να αντιληφθεί τις τεχνολογίες και τις μεθοδολογίες που χρησιμοποιείτε για την υποδούλωσή του. «Η ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχεται στις κατώτερες κοινωνικές τάξεις πρέπει να είναι πιο φτωχή, ώστε η τάφρος της άγνοιας που χωρίζει τις κατώτερες τάξεις από τις ανώτερες τάξεις να μη γίνεται αντιληπτή από τις κατώτερες». Απόσπασμα από το «Όπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους».

8. Η τεχνική του να ενθαρρύνεις το κοινό να αρέσκεται στη μετριότητα

Συνίσταται στο να παρακινείς το κοινό να βρίσκει «cool» ό,τι είναι ανόητο, φτηνιάρικο και ακαλλιέργητο.

9. Η τεχνική του να αντικαθιστάς την εξέγερση με την ενοχή

Συνίσταται στο να κάνεις ένα άτομο να πιστεύει ότι είναι το μόνο υπεύθυνο για την συμφορά του, εξαιτίας της διανοητικής ανεπάρκειάς του, της ανεπάρκειας των ικανοτήτων του ή των προσπαθειών του. Έτσι, αντί να εξεγείρεται εναντίον του οικονομικού συστήματος, απαξιώνει τον ίδιο τον εαυτό του και αυτο-ενοχοποιείται, κατάσταση που περιέχει τα σπέρματα της νευρικής κατάπτωσης, η οποία έχει μεταξύ άλλων και το αποτέλεσμα της αποχής από οποιασδήποτε δράση. Και χωρίς τη δράση, γλιτώνετε την επανάσταση!..

10. Η τεχνική του να γνωρίζεις τα άτομα καλύτερα από όσο γνωρίζουν τα ίδια τον εαυτό τους

Στη διάρκεια των τελευταίων πενήντα ετών, οι κατακλυσμιαία πρόοδος της επιστήμης άνοιξε μια ολοένα και πιο βαθειά τάφρο ανάμεσα στις γνώσει του ευρέως κοινού και στις γνώσεις που κατέχουν και χρησιμοποιούν οι ιθύνουσες ελίτ. Χάρη στη βιολογία, τη νευροβιολογία και την εφαρμοσμένη ψυχολογία, το «σύστημα» έφτασε σε μια εξελιγμένη γνώση του ανθρώπινου όντος, και από την άποψη της φυσιολογίας και από την άποψη της ψυχολογίας.

Το σύστημα έφτασε να γνωρίζει τον μέσο άνθρωπο καλύτερα απ’όσο γνωρίζει ο ίδιος τον εαυτό του. Αυτό σημαίνει ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων, το σύστημα ασκεί έναν πολύ πιο αυξημένο έλεγχο και επιβάλλεται με μια μεγαλύτερη ισχύ επάνω στα άτομα απ’όσο τα άτομα στον ίδιο τον εαυτό τους.

θεραπεύστε τη... μέση! σας μόνοι σας!!!

 

Όπως έχουμε πει επανειλημμένως, είναι ισχυρή μας πεποίθηση ότι όλες ανεξαιρέτως οι ασθένειες προέρχονται από την ψυχολογική κατάσταση του ατόμου. Παρόλο που η θεώρηση αυτή γίνεται ολοένα και πιο αποδεκτή στη σύγχρονη Ελληνική Κοινωνία, η συντριπτική πλειοψηφία σπεύδει στην καταπολέμηση του συμπτώματος στον πρώτο πόνο που θα συναντήσει. Αυτό σημαίνει ότι η αποδοχή αυτή έχει γίνει μόνο σε ένα νοητικό επίπεδο. Το έχουμε πει και θα το ξαναπούμε, πιστεύουμε ότι όλες, μα όλες οι ασθένειες έχουν την ρίζα τους στην ψυχολογία μας.
Ήδη, ακόμα και η συμβατική ιατρική εχει στραφεί και παίρνει πλέον πολύ σοβαρά τον συναισθηματικό ή νοητικό παράγοντα του ασθενή. Ωστόσο, όταν προτείνονται σχετικές λύσεις, η Παγκόσμια Φαρμακοβιομηχανία φροντίζει για τον αποκεφαλισμό και την εξόντωση όλων όσων υπερασπίζονται τέτοιες λύσεις, ακόμα κι αν αυτοί που τα υπερασπίζονται είναι οι ίδιοι γιατροί. (Φαντάζομαι οι λόγοι είναι αυτονόητοι)

Ένα τρανό παράδειγμα είναι ο Δρ Χάμερ που απέδειξε ότι ο καρκίνος έχει μοναδική αιτία τη συναισθηματική και νοητική κατάσταση του ασθενούς. (Διαβάστε για τον Χάμερ εδώ)  και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται: Χωρίς φάρμακα, χωρίς χημειοθεραπείες, μόνο με ψυχολογική υποστήριξη!
Το αποτέλεσμα ήταν να τον διώξουν με κάθε μέσο, μέχρι που τον φυλάκισαν σε φυλακές υψίστης ασφαλείας, σαν να ήταν ο χειρότερος εγκληματίας. Το αποτέλεσμα; Μετά από δεκάδες δικαστήρια, αθωώθηκε γιατί απέδειξε ότι είχε θεραπεύσει το 95% των καρκινοπαθών ασθενών του σε αντίθεση με την συμβατική τότε ιατρική που σκότωνε το 95% των ασθενών της.
Ωστόσο, σε αυτό το άρθρο παρουσιάζουμε άλλον έναν καταξιωμένο γιατρό, τον Δρ Τζον Σαρνο ο οποίος σπούδασε ορθοπεδικός και η κλινική του εμπειρία τον οδήγησε να προσεγγίσει τα σύνδρομα πόνου της σπονδυλικής στήλης τελείως διαφορετικά. Τα αποτελέσματα της μεθόδου που ανέπτυξε είναι εξαιρετικά και έχει θεραπεύσει χιλιάδες ασθενείς, αποκαθιστώντας την ποιότητα ζωής τους.
Όλα τα παρακάτω αποσπάσματα είναι από το βιβλίο του “Ο ΠΟΝΟΣ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ” – “Κατανόηση των αιτιών και θεραπεία” Εκδ. ΡΕΩ (Μπορείτε να το βρείτε και στο Ιντερνετ και στα βιβλιοπωλεία). Σας συνιστούμε να το προμηθευτείτε γιατί είναι ένας θησαυρός γνώσης και οι πληροφορίες του είναι ανεκτίμητες. Εξάλλου περιέχονται και άλλες ζωτικές πληροφορίες για την μεθοδολογία του.
Ο ίδιος ο Δρ Σάρνο μας πληροφορεί ότι σε πολλές περιπτώσεις η ίδια η ανάγνωση του βιβλίου ήταν αρκετή για να απαλλάξει τον ασθενή από το πρόβλημα…

“Το βιβλίο αυτό διαδέχεται το προηγούμενο βιβλίο μου, με τίτλο “Η κυριαρχία της σκέψης στον πόνο της μέσης”, που εκδόθηκε το 1984 και περιγράφει μια διαταραχή, γνωστή με την ονομασία Σύνδρομο εξ Εντάσεως προκαλούμενης Μυοσίτιδας* (ΣΕΜ), το οποίο πιστεύω ότι αποτελεί την κύρια αι­τία της συνήθους επώδυνης προσβολής που εντοπίζεται στη μέση, τον αυχένα, τους ώμους, τους γλουτούς και τα άκρα. Στα χρόνια που μεσολάβησαν από την έκδοση του πρώτου βιβλίου, ανέπτυξα περαιτέρω και αποσαφήνισα τις απόψεις μου όσον αφορά στον τρόπο διάγνωσης και θεραπείας του ΣΕΜ. Τα νέα δεδομένα και τα συμπεράσματα βρίσκονται στο βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας.

Με την πάροδο των χρόνων, η συχνότητα εμφάνισης του συνδρόμου αυξήθηκε τόσο πολύ, ώστε το σύνδρομο είναι πλέον πρόβλημα δημόσιας υγείας μεγάλων διαστάσεων. Σύμφωνα με τις στατιστικές, περίπου το 8ο% του πληθυσμού έχει προσβληθεί του­λάχιστον μία φορά από αυτή την επώδυνη κατάσταση.

Δεν γνωρίζω κανέναν ασθενή με πόνο στον αυχένα, τους ώμους, τη μέση ή τους γλουτούς που να μην πιστεύει ότι ο πόνος του οφείλεται σε τραυματισμό, δηλαδή σε κάποιο «χτύπη­μα» που προκλήθηκε κατά τη διάρκεια σωματικής δραστηριότη­τας. «Χτύπησα την ώρα που έτρεχα (ή που έπαιζα μπάσκετ, τένις, μπόουλινγκ κτλ.)», ή «ο πόνος εμφανίστηκε μόλις σήκωσα την κορούλα μου» ή «όταν προσπάθησα να ανοίξω το παράθυρο που είχε φρακάρει», ή «πριν από δέκα χρόνια είχα ένα ατύχημα με το αυτοκίνητο και από τότε έχω επαναλαμβανόμενες κρίσεις πόνου στη μέση μου».

Η σύνδεση του πόνου με κάποιο τραυματισμό είναι βαθιά ριζωμένη στη συνείδηση μας. Φυσικά, αν ο πόνος εμφανισθεί τη στιγμή που κάποιος καταπιάνεται με μια σωματική δραστηριότη­τα, είναι αναμενόμενο να τον αποδώσει σε αυτή. (Όμως, όπως θα δούμε στη συνέχεια, η λογική αυτή σύνδεση είναι συχνά απατη­λή). Αυτή η διαδεδομένη άποψη, σύμφωνα με την οποία η μέση είναι ευπαθής και μπορεί να τραυματιστεί εύκολα, είναι άκρως επι­κίνδυνη για τον κόσμο, θα λέγαμε, καταστροφική.

Αυτή η νοοτροπία καλλιεργείται από τους γιατρούς και τους άλλους θεραπευτές εδώ και χρόνια. Υποτίθεται ότι ο πόνος της μέ­σης, του αυχένα, του ώμου και των γλουτών οφείλεται σε τραυματι­σμό ή σε ασθένεια της σπονδυλικής στήλης και άλλων οστών ή σε αδυναμία των μυών και των συνδέσμων που τα περιβάλλουν —χω­ρίς να υπάρχει επιστημονική επικύρωση των απόψεων αυτών.

Από την άλλη μεριά υπάρχει η δική μου άποψη, την οποία εφαρμόζω επί δεκαεπτά χρόνια, με πολύ ικανοποιητικά αποτε­λέσματα. Παρατήρησα ότι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, ο πόνος είναι απόρροια μιας κατάστασης των μυών, των νεύρων, των τενόντων και των συνδέσμων, που οφείλεται σε ένταση. Τα υψηλότατα ποσοστά επιτυχίας που δίνει το απλό, γρήγορο και ολοκληρωμένο θεραπευτικό πρόγραμμα που προτείνω είναι η κα­λύτερη απόδειξη.

Η εμμονή της ιατρικής με τη σπονδυλική στήλη οφείλεται στην ίδια τη θεμελιώδη θεώρηση της ιατρικής φιλοσοφίας και εκπαίδευσης. Ο προσανατολισμός της σύγχρονης ιατρικής είναι, ως επί το πλείστον, μηχανικός και δομικός. Το σώμα αντιμετωπί­ζεται ως εξαιρετικά περίπλοκη μηχανή και η ασθένεια ως δυσλει­τουργία της, που προκαλείται από μόλυνση, τραυματισμό, κληρο­νομικές ανωμαλίες, εκφυλισμό ή καρκίνο. Ταυτοχρόνως, η ιατρική κοινότητα είναι «ερωτευμένη» με τα εργαστήρια, πιστεύοντας ότι τίποτα δεν είναι έγκυρο αν δεν είναι δυνατό να δοκιμαστεί και να επιβεβαιωθεί εργαστηριακά. Η συμβολή του εργαστηρίου στην ιατρική πρόοδο είναι φυσικά αναμφισβήτητη (ας θυμηθούμε την πενικιλίνη και την ινσουλίνη), δυστυχώς όμως υπάρχουν και πράγ­ματα που δύσκολα διερευνώνται στο εργαστήριο. Ένα από αυτά είναι η νόηση και ο εγκέφαλος. Επίσης και τα συναισθήματα δεν προσφέρονται για πειραματισμούς με δοκιμαστικούς σωλήνες και μετρήσεις. Έτσι, η σύγχρονη ιατρική επιλέγει να τα αγνοεί, πεπει­σμένη ότι, ούτως ή άλλως, έχουν ελάχιστη σχέση με την υγεία ή την αρρώστια. Ως εκ τούτου, η πλειονότητα των γιατρών θεωρεί ό­τι τα συναισθήματα δεν συνεισφέρουν στην πρόκληση οργανικών διαταραχών, αν και υπάρχουν πολλοί που θα αναγνώριζαν ότι ενδεχομένως επιδεινώνουν μία ασθένεια που έχει ήδη εμφανιστεί και οφείλεται σε «οργανικά» αίτια. Γενικά, οι γιατροί αισθάνονται αμηχανία όταν αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα που συνδέεται με συγκινήσεις. Έχουν την τάση να διαχωρίζουν αυστηρά τα «πράγ­ματα του μυαλού» από τα «πράγματα του σώματος» και αισθάνο­νται άνετα μόνο όταν εμπλέκονται με τα τελευταία.

ΠΟΙΟΙ ΠΡΟΣΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΣΕΜ;

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι το ΣΕΜ μας ακολουθεί από τη γέννηση μέχρι το θάνατο, μιας και εμφανίζεται ακόμα και σε παιδιά, αν και όχι πριν από τα πέντε ή τα έξι τους χρόνια. Ακόμα και οι λεγόμενοι «πόνοι ανάπτυξης» των παιδιών είναι στην πραγματικότητα σύνδρομο ΣΕΜ.

ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΕΚΔΗΛΩΝΕΤΑΙ ΤΟ ΣΕΜ

• ΟΙ ΜΥΕΣ

Ο ιστός που σχετίζεται κυρίως με το ΣΕΜ είναι ο μυικός εξού και η ονομασία Σύνδρομο εξ Εντάσεως προκαλούμενης Μυοσίτιδας. Οι μόνοι μύες που είναι ευάλωτοι στο ΣΕΜ είναι του αυχένα και όλοι οι μυς της πλάτης και των γλουτών οι οποίοι συνολικά αναφέρονται ως μύες στάσης.

• ΤΑ ΝΕΥΡΑ

Ο δεύτερος ιστός που εμπλέκεται στο Σύνδρομο είναι ο νευρικός ιστός, που συνήθως αναφέρεται ως περιφερειακά νεύρα. Όπως είναι αναμενόμενο, τα νεύρα που επηρεάζονται περισσότερο είναι εκείνα που βρίσκονται στους ευπαθείς μυς.

• ΤΕΝΟΝΤΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

Στο Σύνδρομο περιλαμβάνονται και διάφορα είδη τενοντίτιδας, περιλαμβανομένου και του αγκώνα του τενίστα. Σύμφωνα με την εμπειρία μου όμως, το πιο συνηθισμένο σημείο που προσβάλλεται από τενοντίτιδα δεν είναι ο αγκώνας, αλλά το γόνατο.

Άλλες συνηθισμένα σημεία είναι το πόδι, ο αστράγαλος, ο Αχίλειος τένοντας και ο ώμος.

Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΕΝΑΡΞΗΣ ΤΟΥ ΣΕΜ

• Η ΞΑΦΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Ίσως ο πλέον συνηθισμένος και σίουρα τρομακτικότερος τρόπος εκδήλωσης του Συνδρόμου είναι η ξαφνική προσβολή. Εμφανίζεται χωρίς προειδοποίηση και ο πόνος είναι συνήθως εξουθενωτικός. Προσβάλλεται συνήθως η μέση, συμπεριλαμβανομένου των οσφυικών ή των γλουτιαίων μυών, ή και των δύο. Πολλές φορές οι ασθενείς αναφέρουν ότι τη στιγμή που εμφανίστηκε ο πόνος, άκουσαν κάποιου είδους θόρυβο σαν σπάσιμο , κροτάλισμα, ή σκάσιμο. Είναι σίγουροι ότι κάτι έχει σπάσει. Στην πραγματικότητα τίποτα τέτοιο δεν έχει συμβεί, αλλά ο ασθενής θα μπορούσε να ορκιστεί ότι έγινε κάποιου είδους ζημιά στον σκελετό του.

Άλλα μέρη ξαφνικών επεισοδίων που μπορούν να εμφανιστούν είναι στον αυχένα, τους ώμους και το πάνω τμήμα της πλάτης.

• Η ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ

Στις περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις ΣΕΜ, ο πόνος εμφανίζεται και εξελίσσεται σταδιακά, χωρίς κάποιο δραματικό ξέσπασμα. Σε μερικές περιπτώσεις δεν υπάρχει κανένα επεισόδιο στο οποίο θα μπορούσε να αποδοθεί. Σε άλλες, προηγείται ένα συμβάν και ο πόνος ακολουθεί, είτε ώρες, είτε μέρες είτε εβδομάδες αργότερα.

• Η ΧΡΟΝΙΚΗ ΣΤΙΓΜΗ ΤΗΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ

Είτε πρόκειται για ξαφνική είτε για σταδιακή εισβολή, πρέπει να αναρωτηθούμε για ποιο λόγο εμφανίζεται ο πόνος, τη στιγμή που εμφανίζεται. Μην ξεχνάτε ότι το πραγματικό συμβάν, ακόμα κι αν ήταν συνταρακτικό, δεν είναι παρά το έναυσμα. Η απάντηση στο προηγούμενο ερώτημα, πρέπει φυσικά να αναζητηθεί στην ψυχολογική κατάσταση του καθενός. Μερικές φορές η αιτία είναι προφανής: κάποιο οικονομικό πρόβλημα, μία ασθένεια, ακόμα και ένα γεγονός που κανονικά θεωρείται ευχάριστο, όπως ο γάμος ή η γέννηση ενός παιδιού. Είχα αρκετούς ασθενείς με ιδιαίτερα αντα­γωνιστικό χαρακτήρα των οποίων ο πόνος εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια μιας αθλητικής αναμέτρησης, για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια ενός αγώνα τένις. Φυσικά, συμπέραναν ότι «χτύπησαν» κατά τον αγώνα. Όταν συνειδητοποίησαν ότι είχαν ΣΕΜ, παραδέ­χτηκαν ότι είχαν μεγάλο άγχος για την αναμέτρηση.

Δεν είναι οι περιστάσεις αυτές καθαυτές που καθορίζουν την πιθανή εκδήλωση μιας σωματικής αντίδρασης, αλλά ο βαθμός του άγχους και του θυμού που γεννιέται με αφορμή τις περιστάσεις. Σημασία έχει το συναίσθημα που προκύπτει και καταστέλλεται, καθώς έχουμε την τάση να καταπνίγουμε τα συναισθήματα τα

οποία προκαλούν δυσαρέσκεια, πόνο ή ντροπή. Αυτά τα κατα­πιεσμένα συναισθήματα είναι ο παράγοντας που προκαλεί το ΣΕΜ και άλλες ανάλογες διαταραχές. Άγχος και θυμός είναι δύο από αυτά τα συναισθήματα που θα προτιμούσαμε να μην βιώνουμε, και έτσι το μυαλό προσπαθεί να τα κρατά, όταν μπορεί, στην πε­ριοχή του υποσυνείδητου. Όλα αυτά αναλύονται περισσότερο στο κεφάλαιο «Η ψυχολογία του ΣΕΜ». (Σημείωση Ο θυμός είναι φυσιολογικό και υγιές συναίσθημα το οποίο πρέπει να εκδη­λώνεται και να εκτονώνεται, όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν (μέσα στα πλαίσια της κοινωνικής συμβίωσης και ανεκτικότητας). Σε αντίθετη περίπτωση κατα­πιέζεται, απωθείται στο ασυνείδητο και προκαλεί είτε μόνιμη οργή και ευερεθι­στότητα είτε κατάθλιψη. Οι περισσότεροι άνθρωποι φοβούνται και αποφεύγουν να εκφράσουν ανοικτά τον θυμό τους με αποτέλεσμα να τον καταστέλλουν. Η στάση αυτή εδραιώνεται στη νηπιακή και πρώτη παιδική ηλικία, δηλαδή στην κρίσιμη περίοδο διαμόρφωσης του χαρακτήρα, και οφείλεται αφενός στην ανα­τροφή τους, η οποία απαγόρευε κάθε εκδήλωση επιθετικότητας, και αφετέρου στον φόβο τους ότι οποιαδήποτε έκφραση οργής προς τους γονείς θα είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν για πάντα την αγάπη τους.)

Φυσικά, υπάρχουν και ασθενείς που ισχυρίζονται ότι: «Δεν υπήρχε κανένα απολύτως πρόβλημα στη ζωή μου, τη στιγμή που εμφανίστηκε το πρόβλημα». Όταν, όμως, υπεισέλθουμε στις λεπτομέρειες και στα προβλήματα της καθημερινότητας, γίνε­ται φανερό ότι το συγκεκριμένο άτομο βιώνει διαρκώς άγχος. Πιστεύω ότι αυτοί οι άνθρωποι συσσωρεύουν συνεχώς άγχος το οποίο όταν ξεπεράσει κάποιο όριο πυροδοτείται η έναρξη των συ­μπτωμάτων τους. Αν κάποιος τους επισημάνει αυτή την κατάστα­ση, δεν δυσκολεύονται ιδιαίτερα να αναγνωρίσουν ότι ανήκουν στο είδος των τελειομανών και υπεύθυνων ανθρώπων, που υποσυ­νείδητα αναπτύσσουν έντονο άγχος και θυμό εξαιτίας της πίεσης που υφίστανται στην καθημερινή τους ζωή.

• Η ΒΡΑΔΥΦΛΕΓΗΣ ΕΚΡΗΞΗ

Υπάρχει άλλη μία ενδιαφέρουσα μορφή εκδήλωσης του συνδρό­μου που παρατηρείται εξίσου συχνά. Στην περίπτωση αυτή, οι ασθενείς, αφού περάσουν μια ιδιαίτερα πιεστική περίοδο που διαρκεί εβδομάδες ή και μήνες, όπως μια αρρώστια στην οικογέ­νεια ή μια οικονομική κρίση, χωρίς να παρουσιάσουν οργανικό πρόβλημα, μία ή δύο εβδομάδες αργότερα προσβάλλονται από πόνο στη μέση, είτε απότομα είτε σταδιακά. Δηλαδή, ενώ στάθη­καν στο ύψος των περιστάσεων αντιμετωπίζοντας επιτυχώς τη δυσκολία, μόλις η τελευταία παρέρχεται, εμφανίζεται ο πόνος, ενδεχομένως ως αντίδραση στο συσσωρευμένο άγχος που απειλεί να τους κατακλύσει.

Αν δούμε το θέμα από μια άλλη οπτική γωνία, ίσως κατά τη διάρκεια της κρίσης δεν αρρώστησαν διότι όλη η συναισθηματική τους ενέργεια αναλώθηκε στην προσπάθεια να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.

Μια τρίτη πιθανότητα είναι να προκαλεί η κατάσταση αρκετό συναισθηματικό πόνο και να αποσπά την προσοχή του ασθενούς σε τέτοιο σημείο, ώστε να μη χρειάζεται ο σωματικός πόνος για να στρέφει την προσοχή του μακριά από τα καταπιεσμένα και ανεπι­θύμητα συναισθήματα, όπως το άγχος και ο θυμός. Αν η δυστυχία που αισθάνεται είναι αρκετή, δεν έχει ανάγκη άλλων μηχανισμών για τον περισπασμό της προσοχής του.

Όποια κι αν είναι η ψυχολογική της εξήγηση, η αντίδραση που περιγράψαμε είναι συνηθισμένη κι είναι σημαντικό να την αναγνωρίζουμε, ώστε να μην αποδίδουμε τον πόνο της μέσης σε σωματικά αίτια.

• ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΩΝ ΔΙΑΚΟΠΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟΥ

Η δημιουργία άγχους εξαρτάται κυρίως από τα επιμέρους στοι­χεία της δομής της προσωπικότητας μας. Οι ασθενείς συχνά ανα­φέρουν ότι προσβάλλονται σχεδόν πάντα από επώδυνα επεισόδια όταν βρίσκονται σε διακοπές ή ότι, αν ο πόνος έχει ήδη εκδηλωθεί, επιδεινώνεται κατά τη διάρκεια του Σαβ βατοκύ ριακου. Για ο­ρισμένους, η αιτία είναι προφανής: η απομάκρυνση από την εργα­σία ή την επιχείρηση που έχουν τους δημιουργεί τεράστιο άγχος. Η εικόνα αυτών των ασθενών μοιάζει κάπως με τη βραδυφλεγή αντίδραση που περιγράψαμε προηγουμένως. Όσο βρίσκονται στην απασχόληση τους, «εκτονώνουν» το άγχος τους. Όταν όμως απομακρύνονται, ενώ υποτίθεται ότι θα ξεκουραστούν, το άγχος συσσωρεύεται και εμφανίζονται συμπτώματα.

• ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΩΝ ΓΙΟΡΤΩΝ

Ακούμε ή διαβάζουμε συχνά ότι οι γιορτές δημιουργούν στρες. Μια περίοδος που θα έπρεπε να ισοδυναμεί με χαλάρωση και διασκέδαση αποδεικνύεται συνήθως δυσάρεστη για ορισμένους ανθρώπους. Ο αριθμός των ασθενών που αναφέρουν ότι το ΣΕΜ εμφανίστηκε λίγο πριν, κατά τη διάρκεια ή λίγο μετά τις εορταστι­κές περιόδους είναι πολύ μεγάλος.

Ο λόγος είναι προφανής: αυτές οι γιορτές συνοδεύονται από πολλή δουλειά, ειδικά για τις γυναίκες, οι οποίες, σύμφωνα με τις συνήθειες της χώρας μας, αναλαμβάνουν την ευθύνη να οργανώ­σουν και να προετοιμάσουν τις γιορτινές δραστηριότητες. Επιπλέ­ον, όλα αυτά είναι κοινωνικά απαραίτητο να γίνονται με χαμόγελο και ευχάριστη διάθεση. Δυστυχώς, οι περισσότερες γυναίκες συνή­θως αγνοούν εντελώς ότι αυτή η συμπεριφορά, που κατά κάποιο τρόπο τους επιβάλλεται, τους δημιουργεί τεράστια πίεση και γι’ αυτό εκπλήσσονται όταν ξαφνικά εμφανίζεται ο πόνος.

Ανακεφαλαιώνοντας, θα πούμε ότι το Σύνδρομο εξ Εντάσεως προ­καλούμενης Μυοσιτίδας προσβάλλει τους μυς στάσης, τα νεύρα που βρίσκονται μέσα και γύρω τους και διάφορους τένοντες και συνδέσμους των άνω και κάτω άκρων. Οι πληγείσες περιοχές πο­νούν και ενίοτε προκαλούν αίσθημα μυρμηγκιάσματος και/ή αδυ­ναμίας. Οι μορφές και τα σημεία όπου εμφανίζονται τα συμπτώμα­τα είναι πολλά. Σημαντική επίσης διαφοροποίηση παρουσιάζεται ως προς την ένταση του πόνου, που ποικίλλει από ήπια ενόχληση έως ολική σχεδόν ανικανότητα.

Ο ασθενής με ΣΕΜ υποφέρει από επεισόδια που επαναλαμ­βάνονται, φοβάται διαρκώς την ενδεχόμενη επανεμφάνιση τους, αναστέλλει ή περιορίζει τη σωματική του δραστηριότητα, οι δε συμβατικές θεραπείες στις οποίες υποβάλλεται αποτυγχάνουν.

Τα συμπτώματα του πόνου, του μουδιάσματος, του μυρμη­γκιάσματος και της αδυναμίας προκαλούνται από τον εγκέφαλο, προκειμένου το άτομο να αυθυποβάλλεται πιστεύοντας ότι υπο­φέρει από κάποιο οργανικό πρόβλημα. Για τους περισσότερους ανθρώπους, γιατρούς και μη, «οργανικό πρόβλημα» σημαίνει τραυματισμό, αδυναμία, ανικανότητα, εκφυλισμό, ή συνδυασμό των προηγουμένων. Ο πόνος συχνά ξεκινά ταυτόχρονα και αποδί­δεται σε κάποια σωματική δραστηριότητα, όσο πιο έντονη, τόσο πιο εύκολα πιστευτή. Ο ασθενής δεν μπορεί παρά να συμπεράνει ότι συνέβη κάποιος τραυματισμός ή μετατόπιση σπονδύλου. Εξού και η συνηθισμένη περιγραφή του γεγονότος με την πρόταση «Μου βγήκε η μέση».

Σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της άποψης περί της δομικής βλάβης παίζει η πανίσχυρη τάση των ανθρώπων να αυτοπρογραμματίζονται να φοβούνται διάφορα απλά και συνηθισμένα πράγ­ματα, όπως να κάθονται, να στέκονται όρθιοι, να σκύβουν ή να σηκώνουν βάρος.

Η τελική συνέπεια των συμπτωμάτων, των φόβων και των αλ­λαγών στον τρόπο ζωής και τις καθημερινές δραστηριότητες είναι η δημιουργία ενός ατόμου, που όλη του η προσοχή είναι στραμμέ­νη στο σώμα του. Όπως θα φανεί στη συνέχεια, αυτός ακριβώς είναι ο σκοπός του Συνδρόμου: να δημιουργήσει δηλαδή έναν αντι­περισπασμό, ώστε ο ασθενής να αποφύγει να βιώσει ανεπιθύμητα συναισθήματα. Το αντίτιμο φαίνεται βαρύ, ωστόσο οι βαθύτερες διεργασίες του νου δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητές και μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε για τον βαθμό στον οποίο απο­στρέφεται αυτά τα τρομακτικά και επώδυνα συναισθήματα.

Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΕΜ

ΕΝΤΑΣΗ

Ο όρος ένταση αναφέρεται σε συναισθήματα που γεννιούνται στο ασυνείδητο και σε μεγάλο βαθμό παραμένουν εκεί. Αυτά τα συναισθήματα είναι αποτέλεσμα μιας σύνθετης αλληλεπίδρασης μεταξύ διαφορετικών περιοχών του νου και ανάμεσα στο νου και τον εξωτερικό κόσμο.

Πολλά από αυτά είναι δυσάρεστα και οδυνηρά, είτε προκαλούν στενοχώρια και αίσθημα ντροπής, επομένως κατά κάποιο τρόπο απορριπτέα από εμάς και/ή από την κοινωνία κι έτσι τα απωθούμε (καταπιέζουμε). Πρόκειται για άγχος, θυμό και αισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης (αισθήματα κατωτερότητας). Καταπιέζονται διότι το μυαλό μας δεν θέλει να τα βιώσουμε, ούτε να γίνουν αντιληπτά από τους άλλους. Είναι πιθανόν ότι, αν μας δινόταν η ευκαιρία μιας συνει­δητής επιλογής, οι περισσότεροι θα αποφασίζαμε να τα αντιμε­τωπίσουμε. Όμως, λόγω της ιδιοσυστασίας του ανθρώπινου νου, τέτοιου είδους συναισθήματα απωθούνται αμέσως και αυτομάτως. Δεν υπάρχει δυνατότητα επιλογής.

Συμπερασματικά λοιπόν, θα λέγαμε ότι η όρος ένταση χρησι­μοποιείται εδώ, αναφερόμενος σε καταπιεσμένα και μη αποδεκτά συναισθήματα.

ΣΤΡΕΣ

Ο όρος στρες συγχέεται συνήθως με την ένταση και συνήθως συμπεριλαμβάνει οτιδήποτε συναισθηματικά αρνητικό. Εγώ τον χρησιμοποιώ όταν θέλω να αναφερθώ σε οποιοδήποτε παράγο­ντα, επιρροή ή κατάσταση θέτει σε δοκιμασία, καταπονεί ή, με ο­ποιοδήποτε τρόπο, πιέζει το άτομο. Μπορούμε να καταπονηθούμε (στρεσαριστούμε) σωματικά ή συναισθηματικά. Η υπερβολική ζέ­στη ή το υπερβολικό κρύο είναι φυσικοί στρεσογόνοι παράγοντες, ενώ μια απαιτητική δουλειά ή τα διάφορα οικογενειακά προβλήματα, συναισθηματικοί. Το στρες που συνδέεται με το ΣΕΜ προκαλεί συναισθηματικές αντιδράσεις που πρέπει να καταπιεστούν.

Η εργασία του δρ. Χανς Σέλιε είναι η πρώτη που επισήμανε την επίδραση του στρες στο σώμα. Η έρευνα και το συγγραφικό του έργο υπήρξαν γόνιμα και συγκαταλέγονται στα μεγάλα ιατρι­κά επιτεύγματα του 20ού αιώνα. Ο ορισμός του δρ. Σέλιε για το βιολογικό στρες είναι ο εξής: «η μη συγκεκριμένη αντίδραση του σώματος σε οτιδήποτε απαιτείται από αυτό».

Το στρες μπορεί να οφείλεται είτε σε εξωτερικούς είτε σε ε­σωτερικούς παράγοντες. Στην πρώτη κατηγορία περιλαμβάνονται η εργασία, τα οικονομικά προβλήματα, μια ασθένεια, η αλλαγή εργασιακού περιβάλλοντος, η μετακόμιση, οι απαιτήσεις που δημιουργούνται από τη φροντίδα παιδιών ή γονέων. Ωστόσο, οι εσωτερικοί παράγοντες φαίνεται ότι παίζουν σημαντικότερο ρόλο στη δημιουργία έντασης. Είναι τα χαρακτηριστικά της προσωπικό­τητας του καθενός, για παράδειγμα, η ευσυνειδησία, η τελειομα­νία, η ανάγκη διάκρισης κ.ο.κ. Οι άνθρωποι θεωρούν συχνά ότι η πολύ πιεστική εργασία που κάνουν τους προκαλεί ένταση. Αν όμως, δεν ήταν τόσο ευσυνείδητοι, προσπαθώντας να ανταποκρι­θούν όσο καλύτερα γίνεται, αν δεν προσπαθούσαν να πετύχουν, να τα καταφέρουν και να διαπρέψουν, δεν θα εμφανιζόταν έντα­ση. Συχνά, αυτού του είδους οι άνθρωποι είναι ιδιαίτερα ανταγωνι­στικοί και αποφασισμένοι να επιτύχουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι επικρίνουν τον εαυτό τους περισσότερο από ό,τι τους επικρίνουν οι άλλοι.

Το τμήμα της προσωπικότητας μας, το οποίο γνωρίζουμε, εδρεύ­ει στο συνειδητό. Περιλαμβάνει τα συναισθήματα που μπορούμε να νιώσουμε, όπως τη θλίψη, τη χαρά, την αγαλλίαση ή την κα­τάθλιψη. Γνωρίζουμε επίσης κατά πόσον είμαστε ευσυνείδητοι, εργατικοί, καταναγκαστικοί, τελειομανείς ή ευσυγκίνητοι. Ίσως πάλι διαπιστώνουμε ότι είμαστε συχνά ευερέθιστοι ή ότι χρειάζε­ται να δείξουμε παρρησία. Κάποιος μπορεί να αισθάνεται έντονα και συνειδητά την υπεροχή της αρρενωπότητάς του και να είναι υπερήφανος γι’ αυτήν. Όλα αυτά συναποτελούν τη σφαίρα του συ­νειδητού και φαίνεται να καθορίζουν τι κάνουμε στη ζωή μας και πώς χειριζόμαστε τον εαυτό μας. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Συ-χνά, αυτά τα εξωτερικά χαρακτηριστικά αποτελούν αντανάκλαση εσωτερικών ωθήσεων, τις οποίες ενδεχομένως αγνοούμε εντελώς. Είναι λοιπόν απαραίτητο να εξετάσουμε και το υποσυνείδητο, κά­τι που θα κάνουμε αμέσως μετά.

ΤΟ ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟ

Η λέξη ασυνείδητο στην αγγλική γλώσσα ερμηνεύεται και με ένα δεύτερο μάλλον ατυχή ορισμό, ως η κατάσταση ελλείψεως επαφής με το περιβάλλον, όπως κατά τη διάρκεια του ύπνου ή σε περίπτω­ση εγκεφαλικής βλάβης. Ωστόσο, στα πλαίσια της βιβλιογραφίας της Ψυχολογίας, ο όρος ασυνείδητο έχει καθιερωθεί να αναφέρε­ται σε εκείνο το τμήμα της συναισθηματικής δραστηριότητας, το οποίο συνήθως αγνοούμε. Επομένως, αυτόν θα πρέπει να χρησιμο­ποιούμε όταν αναφερόμαστε σε συναισθήματα. Ο όρος υποσυνεί­δητο είναι πιθανώς σαφέστερος και θα τον χρησιμοποιούμε όταν αναφερόμαστε σε πράγματα που βρίσκονται πέρα από το επίπεδο της συνειδητότητας, αλλά δεν είναι συναισθήματα.

Το ασυνείδητο είναι υπόγειο, είναι το βασίλειο του κρυφού και του μυστηριώδους, το μέρος όπου βρίσκονται συναισθήματα κάθε είδους, χωρίς να είναι απαραίτητα λογικά ή αγαθά όλα τους, και μερικά από αυτά μάλιστα είναι πράγματι τρομακτικά. Κά­ποιους υπαινιγμούς για τη φύση των πραγμάτων που κατοικούν στο ασυνείδητο βρίσκουμε στα όνειρα μας. Όπως είπε κάποιος, όταν πηγαίνουμε για ύπνο το βράδυ, γινόμαστε όλοι, ήσυχα και εκ του ασφαλούς, παράφρονες. Τότε μπορούν να εμφανιστούν, απαλ­λαγμένα από τον έλεγχο του συνειδητού, τα κατάλοιπα της παιδι­κής, πρωτόγονης, άγριας συμπεριφοράς, που αποτελούν μέρος του συναισθηματικού μας κόσμου. Το ασυνείδητο είναι η αποθήκη όλων των συναισθημάτων μας, ασχέτως αν οι ίδιοι ή η κοινωνία τα αποδέχεται. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζουμε για το ασυνείδητο, διότι οτιδήποτε συμβαίνει εκεί ίσως ευθύνεται για τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μας, που μας οδηγούν στις όποιες καθημερινές συμπεριφορές. Το ΣΕΜ και άλλες παρόμοιες διαταραχές προέρχονται από το ασυνείδητο.

Η συντριπτική πλειοψηφία της συναισθηματικής και πνευμα­τικής δραστηριότητας λαμβάνει χώρα πέρα από το επίπεδο του συνειδητού κι αυτό είναι ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον γεγονός. Ο

ανθρώπινος νους μοιάζει με το παγόβουνο: το τμήμα το οποίο γνω­ρίζουμε, δηλαδή το συνειδητό, αντιπροσωπεύει ένα πολύ μικρό μέ­ρος του συνόλου. Στο χώρο του υποσυνείδητου συμβαίνουν όλες οι περίπλοκες διαδικασίες που μας επιτρέπουν, για παράδειγμα, να παράγουμε γραπτό και προφορικό λόγο, να σκεπτόμαστε, να αναπτύσσουμε λογικά επιχειρήματα ή να θυμόμαστε. Δηλαδή, με λίγα λόγια, τα περισσότερα από τα πράγματα τα οποία μας προσ­διορίζουν ως ανθρώπινα όντα. Η ικανότητα μας να κατανοούμε τα πράγματα που βλέπουμε, να αναγνωρίζουμε πρόσωπα και δε­κάδες άλλες πνευματικές δραστηριότητες, τις οποίες θεωρούμε δε­δομένες, είναι αποτέλεσμα εγκεφαλικών διαδικασιών, τις οποίες δεν γνωρίζουμε.

Είναι πολύ πιθανόν ότι η πλειοψηφία των συναισθηματικών αντιδράσεων συμβαίνει στο ασυνείδητο. Τα συναισθήματα που υπάρχουν εκεί παραμένουν επειδή καταπιέζονται. Αυτά ακριβώς ευθύνονται για την αλληλουχία των γεγονότων που προκαλεί ΣΕΜ. Πρόκειται για μία διεργασία που ξεκινά και ολοκληρώνεται στο ασυνείδητο.

ΧΑΜΗΛΗ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ

Πιθανόν, για τους περισσότερους από εμάς, η επιτακτική ανάγκη να τα καταφέρουμε , να επιτύχουμε και να διαπρέψουμε είναι η αντανάκλαση βαθιά ριζωμένων αισθημάτων κατωτερότητας. Αυτή η ανάγκη να εκπληρώσουμε ιδανικά κάποιον ρόλο, όπως του τέλειου γονιού, μαθητή ή εργαζόμενου, απ’ όπου κι αν προέρχεται, είναι πολύ κοινό χαρακτηριστικό των ανθρώπων που υποφέρουν από ΣΕΜ.

ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΘΥΜΟΣ

Από την αρχή της ενασχόλησής μου με το ΣΕΜ, ήταν προφανές ότι αυτά τα χαρακτηριστικά είναι κοινά στις περισσότερες προσωπικότητες των ασθενών. Ακόμα και εκείνοι που αρνούνταν πεισματικά ότι είχαν οποιοδήποτε από τα χαρακτηριστικά αυτά τελικά παραδέχονταν ότι βασανίζονται από πολλές ανησυχίες, αλλά προτιμούσαν να το αρνούνται και να τις «διώχνουν από το μυαλό τους».

ΝΑΡΚΙΣΙΣΜΟΣ

Περιγράψαμε παραπάνω τον ρόλο της χαμηλής αυτοεκτίμησης σε σχέση με το ΣΕΜ. Ένα άλλο βαθιά θαμμένο συναίσθημα, που εμ­φανίζει κάποιες αναλογίες και είναι εξίσου σημαντικό, είναι ο ναρ­κισσισμός. Πρόκειται για την τάση του ανθρώπου να ερωτεύεται τον εαυτό του και να γίνεται σε υπερβολικό βαθμό εγωκεντρικός.

ΘΥΜΟΣ

Κάποιος βαθμός ναρκισσισμού υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους, αλλά μόνο όταν είναι υπερβολικός μπορεί να δημιουργήσει προ­βλήματα, καθώς κάνει το άτομο να είναι ιδιαίτερα οξύθυμο και να απογοητεύεται από την επαφή του με τους υπόλοιπους, που δεν εκπληρώνουν τις επιθυμίες του ή δεν τις εκπληρώνουν όπως θα ήθελε. Το αποτέλεσμα είναι θυμός και μάλιστα, αν το άτομο έχει έντονο ναρκισσισμό, μπορεί να είναι διαρκώς θυμωμένο, αλλά να μην το γνωρίζει. Αυτό που συμβαίνει με το άγχος, συμβαίνει και στην περίπτωση του θυμού: το άτομο τον απωθεί και τον καταπιέ­ζει στο ασυνείδητο.

Εδώ συναντάμε κάτι που φαινομενικά είναι παράδοξο. Αφε­νός υποφέρουμε από χαμηλή αυτοεκτίμηση και αφετέρου εξαιτίας του ναρκισσισμού συμπεριφερόμαστε συναισθηματικά ως απόλυ­τοι μονάρχες. Η κατάσταση θυμίζει την ιστορία με τον πρίγκηπα και τον φτωχό, που τελικά είναι ένα και το αυτό πρόσωπο. Αυτά τα διαμετρικά αντίθετα συναισθήματα είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, όσο και αν μας φαίνεται παράξενο να υφίστανται ταυτοχρόνως.

Είναι ένα φαινόμενο τυπικό στον ανθρώπινο νου, που μοιάζει να είναι μια αποθήκη συχνά συγκρουόμενων συναισθημάτων και τάσεων, τα περισσότερα απ’ τα οποία αγνοούμε εντελώς.

ΑΠΩΘΗΣΗ

Θυμάμαι μια μητέρα που μου αφηγήθηκε με περηφάνια πώς σταμάτησε τις κρίσεις οργής του δεκαπέντε μηνών παιδιού της. Ο «σοφός» οικογενειακός γιατρός πρότεινε να ρίχνει παγωμένο νερό στο πρόσωπο του παιδιού, όποτε το έπιανε κρίση. Η μέθοδος απέδωσε απόλυτα: το παιδί έπαψε να παθαίνει κρίσεις οργής. Σε ηλικία δεκαπέντε μηνών είχε ήδη μάθει την τεχνική της απώθη­σης. Προγραμματίστηκε να καταπιέζει τον θυμό του, φοβούμενο τις πολύ δυσάρεστες συνέπειες και έτσι αυτό το αμφιβόλου αξίας ταλέντο θα το συνόδευε σε όλη την υπόλοιπη ζωή του. Τώρα, όπο­τε αντιμετωπίζει απογοητεύσεις, ενοχλήσεις, ίσως και εξοργιστικές καταστάσεις, όλο αυτό το πλήθος πραγμάτων που συμβαίνουν στους ανθρώπους κάθε μέρα, αυτομάτως εσωτερικεύει τον φυσικό του θυμό. Ο θυμός αυτός συσσωρεύεται, με αποτέλεσμα να παθαί­νει ΣΕΜ ή κάποια παρόμοια σωματική αντίδραση εξαιτίας του.

Η ιστορία αυτή υποδεικνύει μία από τις αιτίες της ανάγκης μας να απωθούμε συναισθήματα: την αθώα, γονική επιρροή. Ίσως πρόκειται για τον πιο συνηθισμένο λόγο, για τον οποίο μαθαίνει κανείς να καταπιέζεται. Στην προσπάθεια τους να κάνουν τα παι­διά τους καλούς ανθρώπους, οι γονείς, χωρίς πρόθεση βέβαια, διαμορφώνουν τις συνθήκες για την δημιουργία ψυχολογικών προ­βλημάτων που θα εμφανισθούν αργότερα.

Αν το σκεφτεί κανείς, υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποί­ους απωθούμε τον θυμό μας, όλοι λογικοί και, κυρίως, ασυνείδη­τοι. Κάθε άνθρωπος επιθυμεί να αρέσει και να τον αγαπούν. Κανέ­νας δεν θέλει να τον αποδοκιμάζουν κι έτσι απωθεί τα συναισθή­ματα που οδηγούν σε δυσάρεστη συμπεριφορά. Δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε, αλλά ασυνείδητα φοβόμαστε την αντεκδίκηση. Οι οικογενειακές και οι κοινωνικές επιταγές μας δίνουν ισχυρά κίνητρα να μην εκφράζουμε θυμό. Πρόκειται για κάτι που εμπε­δώνουμε από την παιδική ακόμα ηλικία. Διαπιστώνουμε, πάντα ασυνείδητα, ότι ο θυμός είναι συνήθως ανάρμοστος, ότι οφείλεται σε ερεθίσματα που δεν θα έπρεπε να μας κάνουν να θυμώνουμε κι έτσι τον καταπιέζουμε (τον απωθούμε). Ενστικτωδώς αισθανό­μαστε ότι ο θυμός είναι εξευτελιστικός αλλά και —κάτι ίσως πιο ισχυρό— ότι μας κάνει να χάνουμε τον έλεγχο. Αυτό το τελευταίο είναι που δεν μπορεί να αντέξει το άτομο με προσωπικότητα τύ­που ΣΕΜ. Όλα αυτά συμβαίνουν ασυνείδητα κι έτσι αγνοούμε την ανάγκη να απωθήσουμε τον θυμό μας. Αντ’ αυτού, παρουσιάζουμε ένα σωματικό σύμπτωμα, για παράδειγμα, ΣΕΜ ή κάποια γαστρεντερική διαταραχή.

Η ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΜΥΝΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΑΠΩΘΗΜΕΝΟΥ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΟΣ

Οι άμυνες εναντίον των απωθημένων συναισθημάτων λειτουρ­γούν αποσπώντας την προσοχή κάποιου από τα συναισθήματα που κρατούνται κρυμμένα στο ασυνείδητο. Οι ασθενείς περιγρά­φουν τη διαδικασία χρησιμοποιώντας διάφορες μεταφορές όπως: ότι η άμυνα λειτουργεί ως καμουφλάζ, ως παραπλάνηση, ως αντι­περισπασμός. Για να επιτύχει τον στόχο της, πρέπει να αποσπάσει την προσοχή του ασθενούς και λειτουργεί ακόμα καλύτερα, αν μο­νοπωλήσει το ενδιαφέρον του απόλυτα, δηλαδή αν γίνει εμμονή. Αυτός είναι ο λόγος που οι σωματικές άμυνες είναι τόσο αποτελε­σματικές: έχουν τη δυνατότητα να τραβούν πλήρως την προσοχή κάποιου, ιδιαίτερα αν είναι επώδυνες, τρομακτικές και τον καθι­στούν ανίκανο. Αυτό ακριβώς συμβαίνει με το ΣΕΜ.

Ο συνήθης πόνος της μέσης, του αυχένα και των ώμων έλα­βε διαστάσεις επιδημίας στις Ηνωμένες Πολιτείες τα τελευταία τριάντα χρόνια, επειδή έγινε η προτιμητέα άμυνα των ανθρώπων έναντι των απωθημένων (καταπιεσμένων) συναισθημάτων τους. Το χαρακτηριστικό του αποτελεσματικού καλού καμουφλάζ είναι ότι κανείς δεν το αναγνωρίζει ως τέτοιο, κανείς δεν καταλαβαίνει ότι κρύβει κάτι. Το ίδιο συμβαίνει και με όσους υποφέρουν από αυτά τα επώδυνα σύνδρομα, αφού σχεδόν κανείς δεν μπορεί καν να φαντασθεί ότι συνδέονται με συναισθηματικούς παράγοντες. Αντιθέτως, όλοι σχεδόν νομίζουν ότι οφείλονται είτε σε τραυμα-τισμό, είτε σε εκ γενετής ή εκφυλιστικά προβλήματα της σπονδυ­λικής στήλης. Αφετέρου υπάρχει μια δεύτερη ομάδα διαταραχών που περιλαμβάνονται στο ΣΕΜ και θεωρείται ότι οφείλονται σε προβλήματα των μαλακών ιστών (μεταξύ άλλων ινομυαλγία,* ινοσίτιδα, μυοπεριτονίτιδα), αλλά αποδίδονται επίσης σε τραυμα­τισμό, μυϊκή ανεπάρκεια και τα συναφή — δηλαδή πρόκειται για ένα τέλειο καμουφλάζ. Όσο η προσοχή του ανθρώπου παραμένει εστιασμένη στον πόνο, δεν υπάρχει κίνδυνος να αποκαλυφθεί κα­νένα συναίσθημα.

Έχω επανειλημμένως παρατηρήσει, ότι, όσο πιο επώδυνο εί­ναι το απωθημένο συναίσθημα, τόσο πιο έντονος είναι ο πόνος του ΣΕΜ. Για παράδειγμα, ο ασθενής που ανακαλύπτουμε ότι έχει συσσωρεύσει τεράστια ποσότητα οργής, ως αποτέλεσμα παιδικής κακοποίησης, συνήθως πάσχει από οξύ, εξουθενωτικό πόνο, από τον οποίο απαλλάσσεται μόνον όταν του δοθεί η ευκαιρία να εκ­φράσει την τρομερή, συσσωρευμένη του οργή, που έχει επί χρόνια καταλάβει το ασυνείδητο του — άλλη μία απόδειξη ότι ο θυμός μπορεί να προκαλέσει ΣΕΜ.

ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΙΣΟΔΥΝΑΜΕΣ ΤΟΥ ΣΕΜ

Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, υπάρχουν κι άλλες σωματι­κές διαταραχές που εξυπηρετούν τον ίδιο σκοπό με το ΣΕΜ. Ορί­στε ένας κατάλογος με τις πιο συνηθισμένες:

• Γαστρικές διαταραχές
• Πεπτικό έλκος
• Διαφραγματοκήλη
• Σπαστική κολίτιδα
• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
• Αλλεργική ρινίτιδα
• Άσθμα
• Προστατίτιδα
• Πονοκέφαλος τάσης
• Ημικρανία
• Έκζεμα
• Ψωρίαση
• Ακμή, εξανθήματα
• Ζαλάδες
• Εμβοές
• Συχνουρία

Διαβάστε στο Αφιέρωμά μας : Ολιστική Ιατρική – Κατανοώντας τη Γλώσσα της Ασθένειας τις πιθανές ψυχολογικές αιτίες των παραπάνω συμπτωμάτων.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ ΣΤΟ ΣΕΜ

Η σοβαρότητα του ΣΕΜ δεν μετράται μόνο από τον βαθμό οξύτη­τας του πόνου, αλλά κι από τον βαθμό της σωματικής αναπηρίας που προκαλεί. Ποια πράγματα φοβάται ή δεν μπορεί να κάνει ο ασθενής; Η αναπηρία ίσως είναι σημαντικότερη από τον πό­νο, διότι καθορίζει τη δυνατότητα του ατόμου να ανταποκριθεί στις προσωπικές, επαγγελματικές, κοινωνικές και αθλητικές του δραστηριότητες.

Μακροπρόθεσμα, ο φόβος και η εμμονή με τον περιορισμό των σωματικών δραστηριοτήτων λειτουργεί αποτελεσματικότερα ως ψυχολογική άμυνα από ό,τι ο πόνος. Ένα έντονο επεισόδιο πόνου θα περάσει σε λίγες μέρες. Αν, όμως, το άτομο αποφεύγει να κάνει διάφορα πράγματα φοβούμενο μήπως προκαλέσει ένα νέο επεισόδιο ή επειδή πιστεύει ότι η δραστηριότητα θα του προ­ξενήσει οπωσδήποτε πόνο, ακόμα κι αν δεν είναι έντονος, τότε η ενασχόληση με το σώμα καταντά συνεχής και ο μηχανισμός της άμυνας λειτουργεί μονίμως. Αυτός είναι ο πιο σημαντικός παρά­γοντας για την πλειοψηφία των ασθενών με τους οποίους εργά­στηκα. Ελάχιστοι είναι οι ασθενείς που ανέφεραν ότι δεν έχουν κανέναν σωματικό περιορισμό κι ότι ο πόνος είναι το μοναδικό τους πρόβλημα. Οι περισσότεροι φοβούνται την κίνηση, γεγονός που διαιωνίζει το πρόβλημα, προκαλεί επιπλέον άγχος και συχνά οδηγεί σε κατάθλιψη. Στην πραγματικότητα αυτό που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι η σωματοφοβία, δηλαδή ο φόβος για τη σωματική δραστηριότητα.

Ο βαθμός της εμμονής του ασθενούς με τα συμπτώματα είναι το μέτρο της σοβαρότητας του προβλήματος του. Πολλοί ασθενείς αναφέρουν ότι το Σύνδρομο καταδυναστεύει τη ζωή τους, ενώ σε άλλους είναι φανερό ότι η διαταραχή τους έχει γίνει έμμονη ιδέα. Είναι το πρώτο πράγμα που σκέφτονται μόλις ξυπνήσουν το πρωί και το τελευταίο πριν κοιμηθούν το βράδυ.

Μια νεαρή γυναίκα που ερχόταν για θεραπεία μου είπε κάπο­τε ότι «ήταν τρομοκρατημένη από τον πόνο». Ωστόσο, αποδείχθη­κε, κατά τη διάρκεια της συζήτησης μας, ότι στην πραγματικότητα ήταν τρομοκρατημένη με συναισθηματικής φύσης πράγματα κι ό­τι το σύνδρομο του πόνου της επέτρεπε να τα αποφεύγει.

Σύμφωνα με την εμπειρία μου, η δριμύτητα του πόνου στο σύ­νολο της, συμπεριλαμβανομένης της εμμονής, μας οδηγεί με ασφά­λεια να κατανοήσουμε τη σπουδαιότητα της υποκείμενης συναι­σθηματικής κατάστασης του ασθενούς. Και λέγοντας σπουδαιότη­τα, εννοώ το μέγεθος του θυμού και του άγχους που υποκρύπτεται και τη σοβαρότητα των τραυμάτων της παιδικής ηλικίας, τα οποία έχουν συμβάλει στην παρούσα ψυχολογική κατάσταση του ατό­μου. Οι άνθρωποι που κακοποιήθηκαν ως παιδιά, συναισθηματικά ή σωματικά, αλλά κυρίως σεξουαλικά, έχουν τεράστια αποθέματα άγχους και θυμού. Είναι ένα από τα πρώτα πράγματα που σκέφτο­μαι όταν βλέπω κάποιον με ιδιαίτερα έντονο ΣΕΜ. Τα σωματικά συμπτώματα είναι το μέσον το οποίο τους βοηθά να χάσουν την ε­παφή με τα φοβερά, τρομακτικά και βαθιά θαμμένα συναισθήματα. Οι χαρακτηρισμοί που χρησιμοποιώ δεν είναι υπερβολικοί — υπάρ­χει μεγάλος φόβος και, πιθανόν, μεγάλη οργή που υποβόσκει μέσα τους, γεγονός που δεν τολμούν να παραδεχθούν. Αυτοί οι ασθενείς ομολογούν ότι καταλαβαίνουν γιατί δεν πρόκειται να απαλλαγούν από τον πόνο, καθώς, όποτε επιχειρούν να πλησιάσουν αυτά τα θαμμένα συναισθήματα, πανικοβάλλονται και σταματούν. Τέτοιου είδους περιπτώσεις απαιτούν οπωσδήποτε ψυχοθεραπεία ως μέρος του θεραπευτικού προγράμματος.

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΑΝΤΕΠΕΞΕΡΧΟΝΤΑΙ

Κάποιοι ισχυρίζονται ότι οι άνθρωποι, οι οποίοι λόγω στρες ανα­πτύσσουν σωματικό πόνο, είναι αυτοί που συνήθως αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες της ζωής. Συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Εμφανίζουν ΣΕΜ, επειδή αντεπεξέρχονται σε υπερβολι­κό βαθμό. Για να το επιτύχουν αυτό πρέπει οπωσδήποτε να α­πωθήσουν εκείνα τα συναισθήματα που μπορεί να παρέμβουν και να αναστατώσουν τις δραστηριότητες τους. Το ΣΕΜ, λοιπόν, υπάρ­χει προκειμένου να διατηρεί απωθημένα αυτά τα συναισθήματα. Πρόσφατα, είδα έναν ασθενή, πολύ επιτυχημένο και ισχυρό επιχειρηματία, που μου είπε ότι του είναι αδύνατο να αρνηθεί κά­τι που του ζητούν οι φίλοι και οι οικογένεια του, διότι στη σκέψη του η άρνηση ισοδυναμεί με ήττα. Αντίθετα, η εκπλήρωση του αι­τήματος ήταν κάτι σαν νίκη, ανεξάρτητα από το συναισθηματικό κόστος που ενδεχομένως έπρεπε να καταβάλει. Ως άνθρωπος που αντεπεξέρχεται εξαιρετικά, είναι ο κατεξοχήν υποψήφιος να προ­σβληθεί από ΣΕΜ. Το παράδειγμα αυτό μας αποκαλύπτει μερικά ακόμα χαρακτηριστικά της ΣΕΜ προσωπικότητας: είναι η ανάγκη να σε αγαπούν, να σε θαυμάζουν, να σε σέβονται, η επιδίωξη της επιτυχίας και η έντονη ανταγωνιστικότητα. Τα καταφέρνουμε, αλ­λά πληρώνουμε το τίμημα — εξωτερικά είμαστε αξιοθαύμαστοι, ενώ κατά βάθος υποφέρουμε.

Η ΛΥΣΗ

Είναι το σημείο της θεραπευτικής διαδικασίας όπου ο ασθενής θα πει: «Εντάξει, γιατρέ, με πείσατε. Καταλαβαίνω γιατί πονάω. Τώρα, όμως, πώς μπορώ να αλλάξω την προσωπικότητα μου, να λύσω τα προβλήματα μου (κυρίως τα άλυτα, όπως την ενενηντά-χρονη μητέρα μου), να σταματήσω να παράγω θυμό και άγχος και να καταπιέζω τα συναισθήματα μου;».

Η αλήθεια είναι ότι στην προκειμένη περίπτωση η Μητέρα Φύση έχει φανεί ιδιαίτερα γενναιόδωρη, διότι δεν απαιτείται κα­μιά από αυτές τις δύσκολες μεταμορφώσεις, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων τουλάχιστον. Βέβαια, ένας μικρός αριθμός ασθε­νών θα πρέπει να κάνει ψυχοθεραπεία για να θεραπευθεί, αλλά αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 5% του συνόλου. Οι υπόλοιποι θα γίνουν καλά, απλώς μαθαίνοντας τα πάντα για το ΣΕΜ και αλ­λάζοντας την αντίληψη τους για τη μέση τους. Ακούγεται απλό; Είναι απλό όσο και περίπλοκο!

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Η θεραπευτική μέθοδος που εφαρμόζω αναπτύχθηκε τα τελευ­ταία δεκαεπτά χρόνια και προέκυψε άμεσα από τη διαγνω­στική αρχή ότι τα σύνδρομα πόνου οφείλονται αποκλειστικά στην αλληλεπίδραση νου-σώματος. Από τη στιγμή που άρχισα να αντι­λαμβάνομαι ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει, η πρώτη αντίδραση μου ήταν να εξηγώ στον ασθενή αυτό που πίστευα. Ταυτόχρονα, συ­νιστούσα φυσιοθεραπεία σε όλους τους ασθενείς, όπως και προη­γουμένως, θεωρώντας ότι η συγκεκριμένη θεραπεία δεν μπορούσε να τους βλάψει, σε συνδυασμό δε με την πεποίθηση μου ότι υπεύ­θυνη για τα συμπτώματα ήταν η στέρηση οξυγόνου, θα μπορούσε ουσιαστικά να αποβεί ευεργετική. Έτσι, πρότεινα τις φυσιοθερα­πείες που αυξάνουν τοπικά την κυκλοφορία του αίματος.

Με την πάροδο του χρόνου, προέκυψε κάτι ενδιαφέρον. Ανακάλυψα ότι οι περισσότεροι από τους ασθενείς που παρου­σίαζαν βελτίωση ήταν εκείνοι που είχαν αποδεχτεί ότι ο πόνος τους οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες. Κάποιοι άλλοι που βελτιώθηκαν παρέμειναν μεν σκεπτικοί ως προς τη διάγνωση, αλλά ανταποκρίθηκαν καλά στη φυσιοθεραπεία. Ήταν, επίσης, φανερό ότι μερικοί φυσιοθεραπευτές ήταν αποτελεσματικότεροι από άλλους. Βάσει αυτών των παρατηρήσεων, κατέληξα σε δύο θεραπευτικά συμπεράσματα:

1. Ο σημαντικότερος θεραπευτικός παράγοντας είναι η επίγνω­ση του ασθενούς τι ακριβώς συμβαίνει. Με άλλα λόγια, η ίδια η πληροφορία που παρέχεται στον ασθενή αποτελεί την «πε­νικιλίνη» αυτής της πάθησης.

2. Η ανταπόκριση μερικών ασθενών στη φυσιοθεραπεία και/ή στον φυσιοθεραπευτή είναι αντίδραση πλασέμπο, δηλαδή η βελτίωση οφείλεται στην πεποίθηση του ασθενούς ότι θα βελτιωθεί. Το αποτέλεσμα αυτό είναι οπωσδήποτε θετικό και ευπρόσδεκτο, συνήθως όμως είναι προσωρινό. Ο δικός μας στόχος από την άλλη ήταν η πλήρης και μόνιμη θεραπεία.

Το θεραπευτικό πρόγραμμα στηρίζεται σε δύο άξονες:

1. Στην απόκτηση επίγνωσης, ή καλύτερα, ενόρασης από τον α­σθενή περί της φύσεως της διαταραχής.

2. Στη δράση του ασθενούς επί τη βάσει αυτής της επίγνωσης και συνεπακόλουθα στην αλλαγή της συμπεριφοράς του εγκε­φάλου.

• ΝΑ ΣΚΕΠΤΕΣΘΕ ΕΠΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΒΑΣΕΩΣ

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι κατ’ αρχάς πρέπει να μάθει κανείς όλα τα σχετικά με το ΣΕΜ, δηλαδή τι είναι εκείνο που στην πραγματικό­τητα προκαλεί τον πόνο και ποιο τμήμα του εγκεφάλου είναι υπεύ­θυνο — όλα αυτά αναλύθηκαν στο κεφάλαιο της φυσιολογίας και των εκδηλώσεων του ΣΕΜ. Έπειτα, πρέπει να κάνει μια ανασκόπη­ση της ψυχολογίας της διαταραχής, εστιάζοντας στο γεγονός ότι όλοι οι άνθρωποι στον δυτικό πολιτισμό τείνουμε να παράγουμε θυμό και άγχος κι ότι όσο πιο τελειομανείς και ψυχαναγκαστικοί είμαστε, τόσο περισσότερο άγχος και θυμό δημιουργούμε. Στη συνέχεια, πρέπει να καλλιεργήσει τη συνήθεια να «σκέπτεται ψυχολογικά» κι όχι οργανικά. Με άλλα λόγια, προτείνω στους α­σθενείς, μόλις αντιληφθούν τον πόνο, να στρέψουν την προσοχή τους έντονα και συνειδητά σε κάτι ψυχολογικό, όπως σε κάτι για το οποίο ανησυχούν, σε ένα χρόνιο οικογενειακό ή οικονομικό πρό­βλημα, σε κάτι που τους εκνευρίζει συχνά, ή σε οτιδήποτε άλλο υφίσταται σε ψυχολογικό επίπεδο. Με τον τρόπο αυτό στέλνεται μήνυμα στον εγκέφαλο ότι ο πόνος δεν τους εξαπατά πλέον. Όταν το μήνυμα φτάσει στο βάθος του νου, στο υποσυνείδητο, ο πόνος σταματά.

• ΜΙΛΗΣΤΕ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΣΑΣ

Πρόκειται για άλλη μια χρήσιμη στρατηγική, που ακούγεται ανόη­τη στην αρχή, έχει όμως μεγάλη αξία. Οι ασθενείς ενθαρρύνονται να μιλούν στον εγκέφαλο τους. Υπήρξαν πάρα πολλοί ασθενείς που μου ανέφεραν ότι το έκαναν μόνοι τους και είχαν πολύ κα­λά αποτελέσματα, ώστε, τώρα πλέον, το προτείνω ως μέρος της θεραπείας, ανεξάρτητα αν ο ασθενής διακατέχεται από το επίμο­νο αίσθημα ότι πρόκειται για ανοησία. Αυτό που πραγματικά συμ­βαίνει είναι ότι με τον τρόπο αυτό αναλαμβάνουν συνειδητά τον έλεγχο της κατάστασης, αντί να αισθάνονται αβοήθητα, τρομαγ­μένα θύματα, κάτι τόσο συνηθισμένο στους ανθρώπους που υ­ποφέρουν από ΣΕΜ. Ο ασθενής λέει στον εγκέφαλο του ότι δεν πρόκειται να ανεχτεί αυτή την κατάσταση, η θέληση του ισχυρο­ποιείται — και το κόλπο πετυχαίνει. Κάποιοι ασθενείς αναφέρουν ότι μπορούν πραγματικά να αναστείλουν ένα επεισόδιο πόνου με αυτό τον τρόπο.

• ΕΠΙΣΤΡΕΨΤΕ ΣΤΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΑΣ

Ίσως το πιο σημαντικό (αλλά και το πιο δύσκολο) που πρέπει να κάνει ο ασθενής είναι να επιστρέψει σε όλες του τις σωματικές δραστηριότητες, ακόμα και τις πιο έντονες. Αυτό σημαίνει ότι πρέ­πει να ξεπεράσει τον φόβο του και να αρχίσει ξανά να σκύβει, να σηκώνει βάρη, να τρέχει, να αθλείται και, γενικότερα, να κάνει κάθε συνηθισμένη καθημερινή δραστηριότητα. Επίσης, σημαίνει ότι πρέπει να ξεχάσει όλες τις ανοησίες για τον «σωστό τρόπο» με τον οποίο υποτίθεται ότι πρέπει να σκύβει, να σηκώνει βάρη, να κάθεται, να στέκεται, να ξαπλώνει, να κολυμπάει, να διαλέγει τη σωστή καρέκλα ή το σωστό στρώμα, τα κατάλληλα παπούτσια, τον κατάλληλο κορσέ ή το κατάλληλο κολάρο και τόσες άλλες λεπτομέ­ρειες, οι οποίες δεν είναι τίποτα άλλο από ιατρική μυθολογία.

Οι διάφορες ιατρικές οδηγίες που αφορούν στη μέση, και προ­έρχονται από τον μεσαιωνικό τρόπο σκέψης, που οδήγησε στην πεποίθηση ότι ο πόνος αυτής της περιοχής οφείλεται σε δομικές βλάβες και τραυματισμούς, κατάφεραν να δημιουργήσουν στις ΗΠΑ ένα στρατό εν μέρει ανάπηρων ανθρώπων. Παρ’ ότι είναι συχνά δύσκολο, κάθε ασθενής πρέπει να αντιμετωπίσει τον φό­βο του και να επιστρέψει πλήρως στις φυσιολογικές, σωματικές του δραστηριότητες. Και πρέπει να το κάνει αυτό, όχι μόνο για να ξαναγίνει φυσιολογικός άνθρωπος (αν και αυτός ο λόγος είναι αρκετός από οργανικής και ψυχολογικής απόψεως), αλλά για να απαλλαγεί από το φόβο της σωματικής δραστηριότητας, που δια­τηρεί την προσήλωση του μυαλού στο σώμα αποτελεσματικότερα απ’ ότι ο πόνος. Ο στόχος του ΣΕΜ είναι να αποσπά τον νου από τα συναισθήματα. Όπως είπε κάποτε ο 8ηοορν, αυτός ο μεγάλος σύγχρονος φιλόσοφος: «Τίποτα δεν είναι ικανότερο να σε κρατή­σει μακριά από τα συναισθηματικά σου προβλήματα, από έναν μικρό σωματικό πόνο.»

• ΔΙΑΚΟΨΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ

Άλλη μια ουσιαστική κίνηση του ασθενούς, που συμβάλλει στην πλήρη θεραπεία, είναι η εγκατάλειψη κάθε μορφής σωματικής θεραπείας. Φαντασθείτε ότι και εγώ ο ίδιος εξακολουθούσα να συστήνω στους ασθενείς μου φυσιοθεραπεία, δώδεκα με δεκα­τρία χρόνια αφότου κατέληξα στη διάγνωση ΣΕΜ. Τόσο μου πή­ρε να αποδεσμευτώ από εκείνα που είχα διδαχθεί. Θεωρητικά, η φυσιοθεραπεία έρχεται σε αντίθεση με τον μόνο τρόπο που έχουμε βρει μέχρι στιγμής για να θεραπεύσουμε το πρόβλημα, που είναι η κατανόηση της διαδικασίας από τον ασθενή και η συ­νεπακόλουθη ακύρωση της εκεί όπου ξεκινά, δηλαδή στον νου. Επιπλέον, μερικοί ασθενείς πιστεύοντας ότι η φυσιοθεραπεία (ή ο φυσιοθεραπευτής) θα τους βοηθήσει, ανακουφίζονται προσωρινά (πλασέμπο), αλλά δυστυχώς, αργά ή γρήγορα, το πρόβλημα θα επανέλθει. Ο ασθενής πρέπει να αποκηρύξει κάθε οργανική εξήγηση, είτε για τον πόνο είτε για τη θεραπεία, διαφο­ρετικά τα συμπτώματα θα επιμείνουν. Οι χειρισμοί του φυσιοθε­ραπευτή, οι διαθερμίες, το μασάζ, οι ασκήσεις και ο βελονισμός, όλα προϋποθέτουν κάποια σωματική διαταραχή, που μπορεί να θεραπευθεί με τα αντίστοιχα μέσα. Αν ο ασθενής δεν απαλλαγεί από όλη αυτή τη συλλογιστική, ο πόνος και τα άλλα συμπτώματα δεν θα υποχωρήσουν.

ΟΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΥΠΟΜΝΗΣΕΙΣ

Πρόκειται για μια σημαντική στρατηγική, αλλά πρέπει να αποφύ­γουμε την μετατροπή της σε τελετουργία. Δίνουμε στους ασθενείς μια λίστα με δώδεκα σκέψεις-κλειδιά και τους προτείνουμε να κά­θονται ήρεμα και με ησυχία τουλάχιστον μία φορά την ημέρα για δεκαπέντε λεπτά και να τις διαβάζουν. Τις ονομάσαμε «Καθημερι­νές Υπομνήσεις».

1) Ο πόνος οφείλεται στο ΣΕΜ, όχι σε κάποια οργανική ανωμα­λία.

2) Η αιτία του πόνου είναι η ήπια έλλειψη οξυγόνου.

3) Το ΣΕΜ είναι μια ακίνδυνη κατάσταση, που προκαλείται από τα καταπιεσμένα μου συναισθήματα.

4) Το κυριότερο συναίσθημα είναι ο απωθημένος θυμός μου.

5) Το ΣΕΜ υπάρχει μόνο για να αποσπά την προσοχή μου από τα συναισθήματα μου.

6) Εφόσον δεν υπάρχει οργανικό πρόβλημα, δεν έχω να φοβά­μαι τίποτα.

7) Επομένως, η σωματική δραστηριότητα δεν είναι επικίνδυνη.

8) Πρέπει να επιστρέψω σε όλες τις φυσιολογικές σωματικές δραστηριότητες μου.

9) Δεν θα ανησυχώ ούτε θα τρομοκρατούμαι από τον πόνο.

10) Θα στρέψω την προσοχή μου στα συναισθηματικά ζητήματα και όχι στον πόνο.

11) Θα έχω τον έλεγχο εγώ — όχι το υποσυνείδητο μου.

12) Πρέπει να σκέφτομαι διαρκώς την ψυχολογία και όχι το σώ­μα μου.

Στο τέλος της δεύτερης διάλεξης-συζήτησης, υποθέτουμε ότι όλες οι πληροφορίες σχετικά με το ΣΕΜ έχουν γίνει διανοητικά αποδεκτές. Έπειτα, παρακινούμε τους ασθενείς να δώσουν την ευκαιρία στις πληροφορίες αυτές να ενοποιηθούν, να «ενσωματωθούν», δη­λαδή να γίνουν αποδεκτές σε υποσυνείδητο επίπεδο. Η συνειδητή αποδοχή, αν και σημαντική ως πρώτο βήμα, δεν είναι αρκετή να ακυρώσει το ΣΕΜ. Οι ασθενείς καλούνται να προσπαθήσουν για δύο έως τέσσερις εβδομάδες κι έπειτα να επικοινωνήσουν πάλι μα­ζί μου, αν δεν έχουν σημειώσει κάποια αξιόλογη πρόοδο. Σε αυτή την περίπτωση, κανονίζουμε είτε μία συνάντηση στο ιατρείο μου είτε —συχνότερα— τη συμμετοχή τους σε μια ολιγομελή ομάδα α­σθενών, οι οποίοι επίσης έχουν μικρή ή καθόλου πρόοδο, ή τέλος μια συνάντηση με ασθενείς που παρουσίασαν επεισόδια πόνου, μήνες ή χρόνια μετά τη θεραπεία τους. Ο σκοπός αυτών των συ­ναντήσεων είναι να αποκαλυφθεί ο λόγος της επανεμφάνισης του πόνου ή της έλλειψης προόδου.”

Εάν λοιπόν δεν μπορείτε να αποκαλύψετε οι ίδιοι τον λόγο της επανεμφάνισης του πόνου ή της έλλειψης πρόδου απευθυνθείτε στον ανάλογο επαγγελματία που πιστεύετε ότι μπορεί να σας βοηθήσει να επιτύχετε τον σκοπό αυτόν. Η ουσία όμως είναι ότι όλα είναι στο χέρι σας, για την ακρίβεια, στο μυαλό σας!