Η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης είναι Ελληνική υπόθεση

Γράφει ο Αβραάμ Ζελελίδης 
Καθηγητής Γεωλογίας πανεπ. Πατρών 

Η Ευρώπη πρέπει να πεισθεί ότι οι ενεργειακοί πόροι της χώρας μας μπορούν να διασφαλίσουν την ενεργειακή της αυτονομία. Οι τρεις διακριτές αλλά και συγχρόνως παράλληλες δράσεις τις οποίες η Ελληνική Πολιτεία πρέπει να υλοποιήσει είναι:

Α. Η αξιοποίηση των κοιτασμάτων
Β. Ο ορισμός της Ελληνικής ΑΟΖ και
Γ. Η κατασκευή του αγωγού Ισραήλ – Κύπρος – Ελλάδα – Ευρώπη για τη μεταφορά των κοιτασμάτων της λεκάνης της Λεβαντίνης και όχι μόνο.

Τα εν δυνάμει κοιτάσματα της Ελλάδας μπορούν να χωριστούν σε γεωγραφικές περιοχές. Στη χερσαία περιοχή και στις θαλάσσιες περιοχές του Ιονίου, νότια της Κρήτης και του Αιγαίου.

Οι θαλάσσιες περιοχές ενδιαφέροντος έχουν, άλλες λιγότερο και άλλες περισσότερο, προβλήματα με τις όμορες χώρες, όπως:

- Στην περιοχή των Διαποντίων Νήσων στη Βορειοδυτική Ελλάδα, με γεωμετρία λεκάνης και γεωλογική ιστορία ανάλογη με αυτή της λεκάνης του Δυρραχίου στην Αλβανία, όπου και υπάρχουν είκοσι παραγωγικές γεωτρήσεις, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει μία δυναμική περιοχή, αμφισβητούνται τα θαλάσσια σύνορά μας από την Αλβανία.
- Στην περιοχή νότια της Κρήτης, όπου υπάρχει το Μεσογειακό βουνό με τα τεράστια λασποηφαίστεια διαφυγής μεθανίου, που δείχνουν την ύπαρξη ενεργού παραγωγικού πεδίου, με πιθανά τεράστια κοιτάσματα, αμφισβητούνται τα θαλάσσια σύνορά μας από τη Λιβύη, καθώς δεν δέχεται ως νότιο σύνορό μας το νησί της Γαύδου.
- Στην περιοχή της λεκάνης του Ηροδότου, με ανάλογη ιστορία με τη λεκάνη της Λεβαντίνης και πιθανά μεγαλύτερα κοιτάσματα από αυτή (με πιστοποιημένα 2 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρέλαιο και 3 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα μεθάνιου), καθώς είναι σχεδόν διπλάσια σε έκταση και οι υδρίτες του Καστελλόριζου που όταν αξιοποιηθούν (πρόσφατα άρχισε η αξιοποίησή τους στην Ιαπωνία) μπορούν να δώσουν 5 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα μεθανίου, αμφισβητούνται τα θαλάσσια σύνορά μας από την Τουρκία και την Αίγυπτο.
- Ακόμη για πολλές περιοχές μέσα στο Αιγαίο, όπως σε Λέσβο, Σαμοθράκη, ανατολικά της Θάσου, βόρεια της Εύβοιας, Κάρπαθο, Ρόδο κ.α., αμφισβητούνται τα θαλάσσια σύνορά μας από την Τουρκία.

Είναι, λοιπόν, προφανές, ότι για να αξιοποιηθούν τα κοιτάσματα στις θαλάσσιες περιοχές που αναφέρθηκαν, πρέπει πρώτα να οριστεί η ΑΟΖ κυρίως με Αλβανία, Λιβύη, Αίγυπτο και Τουρκία.

Εάν οριστεί η ΑΟΖ με Τουρκία – Αίγυπτο, τότε μπορεί να προχωρήσει και η κατασκευή του αγωγού αξιοποίησης των κοιτασμάτων της λεκάνης της Λεβαντίνης. Εάν κατασκευαστεί ο παραπάνω αγωγός και προχωρήσει και η αξιοποίηση των κοιτασμάτων στις περιοχές που προαναφέρθηκαν, τότε και η μεταφορά τους προς την Ευρώπη μπορεί να γίνει μέσα από τον αγωγό αυτό.

Τα οφέλη για Ελλάδα και Ευρώπη
Επομένως, το τετράπτυχο «αξιοποίηση κοιτασμάτων – ΑΟΖ – αγωγοί – ενεργειακή αυτονομία της Ευρώπης» συνιστά οφέλη για την Ελλάδα:

- Η αξιοποίηση – εκμετάλλευση των κοιτασμάτων θα μας δώσει άμεσα έσοδα από φόρους και έσοδα από τα ποσοστό στα κοιτάσματα και έμμεσα θέσεις εργασίας και χαμηλότερο κόστος εργασίας
- Με την κατασκευή του αγωγού η Ελλάδα μετατρέπεται σε κόμβο τροφοδοσίας φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, αποκτά εσωτερικό αγωγό δικτύου αγωγού, το οποίο συνιστά πολλές φορές προαπαίτηση των εταιρειών για την εκδήλωση ενδιαφέροντος, στο οποίο μπορούν να συνδεθούν τα κοιτάσματα που θα βρεθούν στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης, αποκτά έσοδα ως διαχειριστής και καθίσταται ρυθμιστής της σταθερότητας στη νοτιο-ανατολική Μεσόγειο.

Αλλά συνιστά οφέλη και για την Ευρώπη, αφού διασφαλίζεται η ενεργειακή της αυτονομία και ασφάλεια για τα επόμενα πενήντα (κατ’ ελάχιστο) χρόνια, χωρίς εξαρτήσεις από άλλους παρόχους, όπως η Ρωσία, η Λιβύη, το Καζακστάν και το Αζερμπαϊτζάν.

Ωστόσο, στις χερσαίες περιοχές η εκμετάλλευση κοιτασμάτων δεν «σκοντάφτει» σε θέματα διεκδίκησης από γειτονικές χώρες και συνεπώς μπορούν να αξιοποιηθούν άμεσα. Στη λογική αυτή και σύμφωνα με το νέο νόμο, έχουν προκηρυχθεί τρεις περιοχές με τη διαδικασία του open door (Γιάννενα, Πατραϊκός Κόλπος, Κατάκολο), καθώς και η απευθείας εκδήλωση ενδιαφέροντος, πρόσφατα της Ιταλικής πετρελαϊκής εταιρείας ENEL, για άλλες τρεις χερσαίες περιοχές (Αχαΐα, Αιτωλοακαρνανία και Πρέβεζα) ή πριν από δύο χρόνια των περιοχών του Κόλπου του Θερμαϊκού και του Κόλπου του Ορφανού από την Ενεργειακή Αιγαίου και την Ισραηλινή Ratio. Επιπλέον, υπάρχουν και άλλες περιοχές που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν με τις ίδιες διαδικασίες (είτε του άμεσου ενδιαφέροντος από πετρελαϊκές εταιρείες είτε μέσω της πρόσκλησης – προκήρυξης open door), όπως η περιοχή των Γρεβενών, η περιοχή της Ανατολικής Θράκης, η λεκάνη της Μεσσαράς στην Κρήτη κ.α.
Για να εκτιμήσει κανείς τη δυναμική που μπορούν να έχουν οι παραπάνω περιοχές, αρκεί να θυμίσουμε ότι το Patos – Mariza στην Αλβανία, με γεωλογικές δομές αντίστοιχες με αυτές των Ιωαννίνων ή της Αιτωλοακαρνανίας ή της Αχαΐας, έχει σήμερα πιστοποιημένα κοιτάσματα 5 δισεκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου.

Τα προβλήματα όμως που εντοπίζονται στις διαδικασίες αυτές είναι ότι δεν υπάρχει σωστή οργάνωση των φακέλων κάθε περιοχής, δεν γίνεται επικαιροποίηση των μελετών, δεν γίνεται σωστή προβολή και προώθηση της δυναμικής κάθε περιοχής, ενώ παρατηρούνται μεγάλες καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων και υλοποιήσεων (π.χ. δύο χρόνια μετά και δεν έχουν υπογραφεί ακόμα οι συμβάσεις για τις περιοχές του open door ή δεν έχουν προκηρυχθεί, αν και έπρεπε να έχει γίνει σε ένα μήνα, με διεθνή πρόσκληση ενδιαφέροντος για τις περιοχές του Θερμαϊκού και Ορφανού, όπως προβλέπει ο νέος νόμος).

Για να πεισθεί, λοιπόν, η Ευρώπη ότι η ενεργειακή της αυτονομία και ασφάλεια είναι «ελληνική υπόθεση» και να συμπράξει στις όποιες προσπάθειες ή επιδιώξεις μας, πρέπει πρώτα να δράσει η Ελλάδα. Ας αξιοποιήσουμε χωρίς καθυστερήσεις τα κοιτάσματα που βρίσκονται σε περιοχές χωρίς προβλήματα, όπως στη χερσαία Ελλάδα ή στο Ιόνιο και στο τμήμα αυτό που συνορεύει με την Ιταλία, διαμορφώνοντας τις συνθήκες που θα μας βοηθήσουν τις συνθήκες που θα μας βοηθήσουν να προχωρήσουμε στα επόμενα βήματα.