Πόρτα» από το Κρεμλίνο στην ελληνική κυβέρνηση..

Της ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΠΑΝΟΥ

Η καθυστέρηση της Τράπεζας της Ελλάδος να απαντήσει στα αιτήματα ρωσικών τραπεζών να εγκατασταθούν στη χώρα μας, και το βάλτωμα ρωσικών επενδύσεων στον τουρισμό είναι δύο μόνο από τους σοβαρούς λόγους που επικρατεί θερμοκρασία Σιβηρίας στις ελληνορωσικές σχέσεις. Ήταν ένας δυσάρεστος αιφνιδιασμός για τον νέο υπουργό Εξωτερικών Σταύρο Λαμπρινίδη η είδηση ότι η προγραμματισμένη για τις 5-6 Ιουλίου επίσκεψή του στη Μόσχα αναβάλλεται επ’ αόριστον με πρωτοβουλία της ρωσικής πλευράς.

Το ταξίδι αυτό είχε προγραμματιστεί με μεγάλη επιμονή από την ελληνική διπλωματία προκειμένου να αποκτήσουν δυναμική οι σχέσεις Αθήνας-Μόσχας, οι οποίες βρίσκονταν σε τέλμα μετά τις εκλογές του 2009. Ο πρώην ΥΠΕΞ Δημ. Δρούτσας είχε μάλιστα εκφράσει την ικανοποίησή του για το αποτέλεσμα της προσπάθειας των αρμόδιων υπηρεσιακών παραγόντων, που κατέληξε στον καθορισμό ημερομηνίας για την επίσκεψη στη ρωσική πρωτεύουσα την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου.

Μετά τον τελευταίο ανασχηματισμό, η ρωσική διπλωματία «θυμήθηκε» ότι ο Ρώσος ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ έχει πολύ βαρύ πρόγραμμα και δεν προλαβαίνει εκείνες τις ημέρες να δεχτεί στη ρωσική πρωτεύουσα τον Σταύρο Λαμπρινίδη και είναι ενδεικτικό του σοκ που προκλήθηκε στην ελληνική διπλωματία το γεγονός ότι η είδηση έφτασε στο Υπουργείο Εξωτερικών λίγες ώρες μετά την πραγματοποίηση υπηρεσιακής σύσκεψης με αντικείμενο την προετοιμασία ακριβώς αυτής της επίσκεψης σε μια συγκυρία στην οποία πνέει ψυχρός άνεμος στις διμερείς σχέσεις.

Πολλές επιφυλάξεις

Διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι η (έτσι κι αλλιώς επιφυλακτική απέναντι στην κυβέρνηση Παπανδρέου) ρωσική πολιτική ηγεσία ανέλυσε τον ανασχηματισμό ως ένδειξη τέλους πολιτικού χρόνου και ως έναρξη περιόδου πολιτικής αστάθειας με απρόβλεπτη έκβαση. Με βάση αυτό το σκεπτικό, δεν υπάρχει λόγος να επενδύεται διπλωματική ενέργεια στην εξέλιξη και εμβάθυνση των σχέσεων όταν ο συνομιλητής στη μία πλευρά πατά σε κινούμενη άμμο.

Η κατάσταση αυτή είναι ενδεικτική της απώλειας διπλωματικού κεφαλαίου της χώρας λόγω της βαθιάς κρίσης και της πολιτικής ρευστότητας που συγκλονίζει τις διεθνείς αγορές, οι οποίες εξακολουθούν να προεξοφλούν, πεισματικά, ελληνική χρεοκοπία.

Αλλά πέρα από την απροθυμία της Μόσχας να ασχοληθεί με την ελληνική υπόθεση λόγω της μεταβλητότητας των συνθηκών, στην αθέατη πλευρά των ελληνορωσικών σχέσεων συμβαίνουν πολλά και θλιβερά, τα οποία έχουν επιδεινώσει δραματικά τους όρους επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών. Ειδικότερα και σύμφωνα με όσα ειπώθηκαν στη σύσκεψη υπηρεσιακών παραγόντων του ΥΠΕΞ υπό τον γ.γ. I. A. Ζέππο:

l. Τρεις ρωσικές τράπεζες έχουν υποβάλει αίτημα να ανοίξουν καταστήματα στην Αθήνα. Ανεξαρτήτως των λόγων για τους οποίους το αίτημά τους δεν ικανοποιείται, έχει προκαλέσει μεγάλη ενόχληση στη ρωσική πλευρά το γεγονός ότι η Τράπεζα της Ελλάδος κωλυσιεργεί και δεν δίνει απάντηση, πόσο μάλλον αιτιολογημένη απάντηση, στους ενδιαφερόμενους. Σημειώνεται ότι η πρώτη ρωσική τράπεζα στην Ευρώπη άνοιξε το 2007 στην Αθήνα.

Παράγοντες της ελληνικής διπλωματίας λένε χαρακτηριστικά ότι ο «σνομπισμός» του Γ. Προβόπουλου έχει σοβαρές διπλωματικές παρενέργειες, ειδικά όταν πρόκειται για μία δύναμη όπως η Ρωσία, η οποία δεν αφήνει τις προκλήσεις αναπάντητες.

2. Τουλάχιστον τρεις ρωσικές επενδύσεις στον τομέα του τουρισμού σε ελληνικά νησιά καρκινοβατούν λόγω αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας, ενστάσεων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, και γραφειοκρατικών κωλυμάτων. Έγινε μάλιστα ειδική αναφορά στην επένδυση του Ρώσου μεγιστάνα Ρόμαν Αμπράμοβιτς στην Κέρκυρα η οποία έχει οδηγηθεί σε αδιέξοδο, λόγω ενστάσεων που αφορούν την περιβαλλοντική προστασία και τη διατήρηση της φυσιογνωμίας της περιοχής.

Οι Ρώσοι επενδυτές ζητούν σαφή απάντηση αν τα εμπόδια θα αρθούν στο άμεσο μέλλον, ώστε να αποφασίσουν αν θα μείνουν ή θα φύγουν. Η τάση είναι να εγκαταλείψουν τα σχέδιά τους για επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα και μάλλον αυτό θα συμβεί σύντομα.

Παράγοντες της ελληνικής διπλωματίας επεσήμαναν επίσης ότι η διεθνής εικόνα της χώρας ως τόπου αφιλόξενου, αν όχι εχθρικού για ξένες επενδύσεις, χρειάζεται επειγόντως διόρθωση.

3. Παρά τις πανηγυρικές εξαγγελίες, η σιδηροδρομική σύνδεση Θεσσαλονίκης - Μόσχας χάθηκε στη σκόνη της αναδιάρθρωσης της ΤΡΑΙΝΟΣΕ.

Η ρωσική πλευρά είχε επιμείνει να λειτουργήσει η γραμμή εντός του 2010 και κουράστηκε να περιμένει, τόσο που δεν δείχνει πια ενδιαφέρον για την ενίσχυση των εμπορικών συναλλαγών και την αύξηση των εισαγωγών ελληνικών προϊόντων.

Άφαντος και ο Μεντβέντεφ

ΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ που άπτονται της οικονομικής διπλωματίας έχουν επηρεάσει καθοριστικά την πορεία των ελληνορωσικών σχέσεων, οι οποίες δοκιμάζονται και για αμιγώς πολιτικούς λόγους, όπως είναι το πάγωμα του σχεδίου για τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης.

Μπορεί η αμερικανόφιλη κυβέρνηση της Βουλγαρίας να είχε την πρωτοβουλία για την ανατροπή του σχεδιασμού, ωστόσο στη Μόσχα δεν έχουν ξεχάσει τις προεκλογικές καταγγελίες του Γ. Παπανδρέου ο οποίος είχε μιλήσει για λεόντειο συμφωνία.

Στο βάθος της εικόνας υπάρχει, σύμφωνα με διπλωματικές εκτιμήσεις, η πεποίθηση των Ρώσων ότι ο πρωθυπουργός είναι ατλαντιστής και δεν αποτελεί φίλο της Μόσχας όπως ο προκάτοχός του. Ακόμη και αν πρόκειται για υπερβολική και επιπόλαιη εκτίμηση, το αποτέλεσμα παραμένει αμείλικτο: ο Ρώσος πρόεδρος Ντ. Μεντβέντεφ δεν προγραμματίζει να επισκεφθεί την Αθήνα ως το τέλος του 2011, παρότι η ελληνική πλευρά και το θέλει και το επιδιώκει.