Οι «χρυσές» σελίδες των Ελλήνων αετών

1911-2011: 100 ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

Τα 100 χρόνια Αεροπορικής Παρουσίας και Ισχύος γιορτάζει φέτος η Πολεμική Αεροπορία συμπληρώνοντας έναν κύκλο που ξεκινά από τα πρώτα προπολεμικά βήματα και συνεχίζεται με τις χρυσές σελίδες που έγραψαν ατρόμητοι χειριστές στους Βαλκανικούς Πολέμους, τους δυο Παγκόσμιους Πολέμους, τη Μέση Ανατολή, την Κορέα ως και τις ημέρες μας. Το όμορφο ταξίδι της Πολεμικής μας Αεροπορίας άρχισε με τη συνδρομή των Γάλλων το 1911, όταν Γάλλοι ειδικοί κλήθηκαν από την ελληνική κυβέρνηση να βοηθήσουν ώστε να μπουν οι βάσεις για τη δημιουργία της Ελληνικής Αεροπορικής Υπηρεσίας.

Στο Φάληρο ιδρύθηκε σε συνεργασία με την αγγλική εταιρεία Blackburn Aeroplane το Εργοστάσιο Αεροπλάνων, όπου κατασκευάσθηκαν τα υδροπλάνα Τ.3Α Velos και τα αεροσκάφη Atlas και Avro 504. Έξι Έλληνες βρέθηκαν από την Ελλάδα, που προσπαθούσε να σταθεί στα πόδια της, στο Παρίσι για να γίνουν οι πρώτοι ιπτάμενοι που θα πετούσαν με τα ελληνικά χρώματα τα γαλλικά Farman που είχε παραγγείλει η Ελλάδα. Σίγουρα μια μεγάλη και σπουδαία τιμή.

Στις 8 Φεβρουαρίου 1912 πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα η πρώτη πτήση. Χειριστής ο ατρόμητος αεροπόρος Εμμανουήλ Αργυρόπουλος με αεροπλάνο Nieuport 50 ίππων που πέταξε μόνος του, για παν ενδεχόμενο, την πρώτη πτήση, ενώ στη συνέχεια στο αεροπλάνο του επιβιβάστηκε ο πρωθυπουργός της χώρας Ελευθέριος Βενιζέλος, λίγες μέρες αργότερα, στις 13 Μαΐου 1912, ο υπολοχαγός Δημήτριος Καμπέρος, ο ηρωικός παράτολμος χειριστής, που έγινε γνωστός στο πανελλήνιο λόγω του ρωμαλέου χαρακτήρα του που δεν γνώριζε φόβο, πραγματοποίησε με το πρώτο στρατιωτικό αεροπλάνο τύπου Henry Farman την πρώτη πτήση του στην Ελλάδα και στη συνέχεια συμμετείχε σε μεγάλα στρατιωτικά γυμνάσια.

Ο πρωτοπόρος αεροπόρος τον ίδιο χρόνο εντυπωσιάσε την παγκόσμια αεροπορική κοινότητα όταν μετέτρεψε το πρώτο Henry Farman, στο οποίο είχε δοθεί το όνομα «Δαίδαλος», σε υδροπλάνο το οποίο και πέταξε ο ίδιος επιτυγχάνοντας μέση ταχύτητα 110 χλμ. την ώρα, καταγράφοντας πέραν των άλλων και παγκόσμιο ρεκόρ! Βέβαια, δεν έλειπαν και οι ατυχίες σε αυτά τα πρώτα βήματα, και θα ήταν άδικο να μη σημειώσουμε τη θυσία, του Αλέξανδρου Καραμανλάκη που χάθηκε κατά την προσθαλάσσωση στον Κορινθιακό Κόλπο έπειτα από πτήση από το Παλαιό Φάληρο στην Πάτρα, με αεροπλάνο τύπου Bleriot 50 ίππων. Παρά τις ατυχίες πάντως η Αεροπορική Ιδέα συνέχισε και ο πρώτος «Λόχος Αεροπόρων», που αριθμούσε όλους και όλους τέσσερις Έλληνες αξιωματικούς, δημιουργήθηκε στα τέλη του 1912 στη Λάρισα.

Βαλκανικοί Πόλεμοι

Οι Έλληνες πιλότοι με τη δράση τους στους Βαλκανικούς Πολέμους κατάφεραν να κερδίσουν το σεβασμό και να εδραιώσουν το όπλο τους αναδεικνύοντάς το ως πρωτοποριακό μέσο στη μάχη με ιδιαίτερες ικανότητες. Η πρώτη πολεμική αεροπορική αποστολή έλαβε χώρα στη Θεσσαλία και έγινε προκειμένου να πραγματοποιηθεί επιχείρηση αναγνώρισης. Το ημερολόγιο έδειχνε 5 Οκτωβρίου 1912. Το αμέσως επόμενο διάστημα Έλληνες πιλότοι στο Μπιζάνι πραγματοποίησαν παράτολμες αποστολές για τη ρίψη βομβών, ενώ σε ρόλο ψυχολογικών επιχειρήσεων προκειμένου να τονωθεί το ηθικό στους πολιορκούμενους κατοίκους των Ιωαννίνων αεροπόροι πραγματοποίησαν ρίψεις τροφίμων και εφημερίδων.

Οι Έλληνες Χειριστές μάλιστα ήταν οι πρώτοι σε όλο τον κόσμο που στις 24 Ιανουαρίου 1913 εκτέλεσαν την πρώτη παγκοσμίως πολεμική αποστολή ναυτικής συνεργασίας πάνω από τα Δαρδανέλια, που αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία. Όπως αναφέρει σε σχετικό έγγραφό του το ΓΕΑ: «Ο υπολοχαγός Μιχαήλ Μουτούσης και ο σημαιοφόρος Αριστείδης Μωραϊτίνης πετώντας με υδροπλάνο Maurice Farman κατάρτησαν σχεδιάγραμμα των θέσεων του τουρκικού στόλου εναντίον του οποίου έριξαν τέσσερις βόμβες. Το γεγονός σχολιάσθηκε ευρέως από τον ελληνικό και διεθνή Τύπο. Στις 4 Απριλίου 1913 ο ανθυπολοχαγός αεροπόρος Εμμανουήλ Αργυρόπουλος έχασε τη ζωή του λόγω πτώσης του αεροπλάνου του Bleriot ΧΙ, αποτελώντας τον πρώτο νεκρό της Ελληνικής Αεροπορίας και επισφραγίζοντας τη λήξη της αεροπορικής δράσης στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-?13».

Έγραψαν ιστορία

Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία αναπτύχθηκε ραγδαία στο πλευρό των συμμάχων, οι Έλληνες Πιλότοι που αποφοίτησαν από τις Σχολές του Σέδες και του Μούδρου συγκρότησαν τις πρώτες Πολεμικές Μοίρες που έγραψαν τη δική τους ιστορία πετώντας πάνω από τις εχθρικές γραμμές που ένιωθαν τρόμο κάθε φορά που πλησίαζαν οι Έλληνες πιλότοι της 531 Μοίρας Διώξεως και των 532 και 533 Μοιρών Αναγνωρίσεως και Βομβαρδισμού. Στα καθήκοντα των ηρωικών χειριστών καθημερινά ήταν οι περιπολίες πάνω από την επικράτεια, οι αναγνωρίσεις εχθρικών σχηματισμών, αλλά και οι αεροφωτογραφήσεις και η συλλογή πολύτιμων πληροφοριών για τη σχεδίαση εναέριων και επίγειων αποστολών και βέβαια η από αέρος προσβολή των εχθρικών γραμμών.

Με πρωτόγονα μέσα που σήμερα συγκλονίζουν όσους τα αναλογίζονται ψυχωμένοι Έλληνες αξιωματικοί της Μοίρας «Ζ» του Ναυτικού Αεροπορικού Σώματος εκτελούσαν, με τα πενιχρά μέσα της εποχής, νυκτερινές επιδρομές στη μεθόριο, ανθυποβρυχιακές έρευνες και προσβολές στόχων ζωτικής σημασίας, ενώ εμπλέκονταν και σε αερομαχίες.

Όπως σημειώνει μάλιστα το ΓΕΑ, «στις σημαντικότερες αποστολές περιλαμβάνονταν οι νυκτερινές επιδρομές στη χερσόνησο της Καλλίπολης-Κωνσταντινούπολης τον Ιούνιο του 1917, οι σφοδροί βομβαρδισμοί των θέσεων των αντιπάλων, η επιδρομή κατά των γερμανικών καταδρομικών ?Γκέμπεν? και ?Μπρέσλαου?, οι συνεχείς επιδρομές κατά τη μάχη του Σκρα Ντι Λέγκεν, καθώς και οι βομβαρδισμοί της Σμύρνης. Στον αγώνα για την Ελευθερία και τον Πολιτισμό έπεσαν ηρωικά 17 αεροπόροι».

23 Αεροπόροι θυσία στη «Μεγάλη Ιδέα»

Οι θυσίες των Ελλήνων χειριστών συνεχίστηκαν με αμείωτο ρυθμό και 23 αεροπόροι προσέφεραν τη ζωή τους ως τίμημα για την υλοποίηση της «Μεγάλης Ιδέας». Ήταν το τίμημα της συμμετοχής με πενιχρά μέσα στις επιχειρήσεις που ξεκίνησαν το Μάιο του 1919 όταν οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις αποβιβάσθηκαν στη Σμύρνη.

Η Ελληνική Αεροπορία συμμετείχε ενεργά στις επιχειρήσεις με τέσσερις Μοίρες της Στρατιωτικής Αεροπορίας και μία της Ναυτικής, και «από το 1919 μέχρι το τέλος του 1922 ανέπτυξε πολύπλευρη δράση με αναγνωρίσεις, φωτογραφήσεις, πολυβολισμούς και βομβαρδισμούς, ενώ δεν έλειψαν και οι αερομαχίες, καλύπτοντας αποτελεσματικά ένα μέτωπο που το 1921 έφθανε τα 700 χλμ. Από τη δράση των Μοιρών ξεχωριστή θέση κατείχαν οι αποστολές βομβαρδισμού της Κιουτάχειας και του Εσκί Σεχήρ. Αξιομνημόνευτη είναι η αερομαχία 12ης Ιουλίου 1922 κατά την οποία ο αεροπόρος Χριστόφορος Σταυρόπουλος κατέρριψε ένα τουρκικό Breguet βορειοανατολικά του Αφιόν Καραχισάρ».

Η ανασυγκρότηση

Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή η Πολεμική Αεροπορία προσπάθησε να δημιουργήσει ένα νέο τρόπο λειτουργίας. Η πολιτική ηγεσία είχε πειστεί πως το όπλο της Αεροπορίας μπορούσε να προσδώσει στρατηγικό πλεονέκτημα και είναι χαρακτηριστική η φράση του Ελευθέριου Βενιζέλου (9/2/1912): «Το αεροπλάνον ενδείκνυται ως το όπλον των αδυνάτων. Η ριψοκίνδυνος μάλιστα και τολμηρά φύσις του Έλληνος θα καταστήση τούτο λαμπρόν εν πολέμω όπλον, μέλλον να προσφέρη μεγάλας υπηρεσίας!».

Ο εκσυγχρονισμός της Αεροπορίας απαιτούσε φυσικά και την παραλαβή νέων αεροσκαφών και από το 1925 παρελήφθησαν νέοι τύποι αεροπλάνων αγγλικής και κυρίως γαλλικής κατασκευής (Gloster Mars Nighthawk, Fairey ΙΙΙ F, Morane-Saulnier, Hawker Horsley, Avro 621 και 626 και Breguet Bre 19), μάλιστα στο Φάληρο ιδρύθηκε σε συνεργασία με την αγγλική εταιρεία Blackburn Aeroplane το Εργοστάσιο Αεροπλάνων, όπου κατασκευάσθηκαν τα υδροπλάνα Τ.3Α Velos και τα αεροσκάφη Atlas και Avro 504.

Ο Γύρος της Μεσογείου σε 20 ημέρες!

Οι Έλληνες χειριστές δεν διέψευσαν την ηγεσία της χώρας ούτε και το λαό που από το υστέρημά του ενίσχυε τη δημιουργία της Πολεμικής Αεροπορίας. Όλο το έθνος ένιωσε ιδιαίτερη χαρά και τιμή και ο πλανήτης όλος υποκλίθηκε στον υπολοχαγό Ευάγγελο Παπαδάκο και τον παρατηρητή συνταγματάρχη Χρήστο Αδαμίδη, όταν ολοκλήρωσαν το παράτολμο εγχείρημά τους, που επιβεβαίωσε πως η Αεροπορία ήταν σε καλό δρόμο, πετώντας σε 20 ημέρες το Γύρο της Μεσογείου, απόσταση δηλαδή 12.000 χλμ.! Το επίτευγμα σημειώθηκε στις 8 Ιουνίου 1928 με κατάλληλα διασκευασμένο Breguet Bre 19 ΕΛΛΑΣ.

Η Πολεμική Αεροπορία λίγο καιρό αργότερα, το 1930 καθιερώνεται ως αυτόνομος Κλάδος των Ε.Δ. και ιδρύεται και το υπουργείο Αεροπορίας, με πρώτο υπουργό Αεροπορίας τον ίδιο τον Ελευθέριο Βενιζέλο που ανέθεσε στον έμπειρο αεροπόρο Αλέξανδρο Ζάννα το έργο της συνολικής ανασυγκρότησης του Όπλου και βέβαια τον καθορισμό των νέων ονομασιών, που χρησιμοποιούνται ως σήμερα, για τους βαθμοφόρους της Αεροπορίας που υλοποιήθηκαν σε συνεργασία με το γλωσσολόγο Μανόλη Τριανταφυλλίδη.

Η Σχολή Αεροπορίας, η σημερινή Σχολή Ικάρων δηλαδή, δημιουργείται παράλληλα στο Τατόι ένα χρόνο αργότερα, το 1931, ενώ η ασφάλεια πτήσεων γνωρίζει νέα εποχή με την ίδρυση της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας που παρέχει στοιχεία για τις πτήσεις που μέχρι τότε απλά δεν υπήρχαν αναγκάζοντας τους πιλότους να βασίζονται στο ένστικτο ή την τύχη. Το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας ιδρύεται το 1934, ενώ νέα αεροσκάφη καταφθάνουν: PZL Ρ.24, Dornier Do 22, Avro Anson, Potez Ρο 633, Henschel Hs 126, Fairey Battle και Bristol Blenheim.

Ένας εναντίον έξι!

Η δαφνοστεφανωμένη Πολεμική Αεροπορία έδωσε βροντερό παρών και στη μάχη με τους Ιταλούς. Χωρίς να σκεφτούν καθόλου τα αριθμητικά δεδομένα οι Έλληνες πιλότοι ρίχτηκαν στη μάχη με τα 77 ελληνικά αεροπλάνα της πρώτης γραμμής να αντιμάχονται 463 ιταλικά! Και πράγματι τα καταφέρνουν ανατρέποντας το σχεδιασμό των Ιταλών που δέχονται ανηλεές σφυροκόπημα. Το ΓΕΑ μάλιστα σημειώνει την αξιομνημόνευτη αποστολή της 2ας Νοεμβρίου 1940 «κατά την οποία ένα Breguet Bre 19, εκτελώντας χαμηλή πτήση κατά μήκος των αλβανικών συνόρων, εντόπισε την Ιταλική Μεραρχία Αλπινιστών, ?Julia?, τη στιγμή ακριβώς που είχε εισδύσει στην Πίνδο και κινούνταν προς κατάληψη του Μετσόβου. Το γεγονός αυτό μετέβαλε ριζικά την κατάσταση του μετώπου υπέρ των Ελλήνων. Την ίδια μέρα ο υποσμηναγός Μαρίνος Μητραλέξης κατά τη διάρκεια αερομαχίας, αφού εξάντλησε τα πυρομαχικά του, ?έκρουσε? με την έλικα του PZL του το πηδάλιο ενός τρικινητήριου ιταλικού βομβαρδιστικού με αποτέλεσμα αυτό να συντριβεί στο έδαφος».

Οι νίκες των Ελλήνων πιλότων και ο ενθουσιασμός που γεμίζει όλους τους Έλληνες για τους αεροπόρους μας γεμίζουν με ορμή και αυτοπεποίθηση τους Έλληνες χειριστές για να αντιμετωπίσουν και την πανίσχυρη γερμανική Luftwaffe σημειώνοντας μάλιστα 64 καταρρίψεις εχθρικών αεροσκαφών, ενώ πιθανολογήθηκε η κατάρριψη και άλλων. Το τίμημα βέβαια ήταν βαρύ, καθώς 52 αεροπόροι θυσιάστηκαν για την πατρίδα.

Ακόμα και μετά τη Γερμανική Κατοχή η Πολεμική Αεροπορία έδινε το παρών σε πολεμικές αποστολές με 5 αεροσκάφη AVRO ANSON που είχαν διαφύγει με τα πληρώματά τους στη Μέση Ανατολή. Την ανώτατη διοίκηση ασκούσε το υπουργείο Αεροπορίας το οποίο είχε έδρα το Κάιρο, ενώ στη Γάζα της Παλαιστίνης δημιουργούνται μονάδες επισκευής και τεχνικής εκπαιδεύσεως καθώς οι Έλληνες μηχανικοί έχουν σπουδαιότατο ρόλο στην ανάπτυξη της Π.Α. και την υποστήριξη των αποστολών. Στα κέντρα Νοτίου Ροδεσίας και Αφρικής παρέχεται εκπαίδευση σε δόκιμους χειριστές και άλλες τεχνικές ειδικότητες και συγκροτούνται δύο ελληνικές μοίρες Διώξεως από αεροσκάφη τύπου HURRICANE που επιχειρούν μαζί με τις Συμμαχικές Αεροπορικές Δυνάμεις συνοδεύοντας νηοπομπές, εκτελώντας ανθυποβρυχιακές έρευνες, επιθετικές περιπολίες, αναγνωρίσεις, επιθέσεις και αναχαιτίσεις της εχθρικής αεροπορίας. Οι Έλληνες Πιλότοι θα πετάξουν στους ελληνικούς ουρανούς το καλοκαίρι του 1943 όταν δύο Μοίρες θα σφυροκοπήσουν θέσεις Γερμανών στην Κρήτη. Η αυταπάρνηση και ο ηρωισμός των Ελλήνων αξιωματικών προκαλεί το θαυμασμό όλου του κόσμου που θρηνεί μαζί με τους Έλληνες την απώλεια 86 αξιωματικών και υπαξιωματικών. Ο Άγγλος υπουργός Αεροπορίας σε τηλεγράφημά του αναφέρει: «Εκ μέρους της RAF και εμού σας εκφράζω την ευγνωμοσύνη μας διά την ανεκτίμητον βοήθειαν την οποίαν η Ελληνική Αεροπορία παρέσχε και τον θαυμασμόν μας διά την αξίαν και ικανότητα αυτής».

Συνεισφορά και στη Νότια Κορέα!

Περίπου 3.000 πολεμικές αποστολές πραγματοποίησε η Πολεμική Αεροπορία στην Κορέα από το Νοέμβριο του 1950, που συνέδραμε τα Ηνωμένα Έθνη μέχρι το Μάιο του 1955. Η πολεμική αεροπορία ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα στέλνοντας στη Νότια Κορέα το 13ο Σμήνος Μεταφορικών Αεροσκαφών με οκτώ DACOTA C-47 και 67 αξιωματικούς και οπλίτες που έφεραν σε πέρας 2.916 πολεμικές αποστολές με το φόρο αίματος να είναι βαρύς με 12 Έλληνες αξιωματικούς και υπαξιωματικούς να χάνουν τη ζωή τους και την απώλεια 4 αεροσκαφών. Η Ικανότητα των Ελλήνων και η ουσιαστική συνεισφορά τους αναγνωρίζονται από τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών και τον πρόεδρο της Νοτίου Κορέας. Στις χρυσές σελίδες γράφεται και η αποστολή τον Ιούλιο του 1960 από κλιμάκιο της 355 Μοίρας Τακτικών Μεταφορών που εκτέλεσε με επιτυχία την επιχείρηση διάσωσης Ελλήνων ομογενών στο Κογκό, ενώ αμέτρητοι είναι οι σύγχρονοι ήρωες που χάθηκαν στο Αιγαίο κατά την προάσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων από την τουρκική επιβολή αλλά και κατά την εκτέλεση αποστολών κοινωνικής ωφέλειας, όπως οι πυροσβέσεις και οι αεροδιακομιδές. Όπως αναφέρει το ΓΕΑ, «η Πολεμική Αεροπορία με την επί 24ώρου βάσεως ετοιμότητά της και οι Έλληνες αεροπόροι με το υψηλό τους φρόνημα αποτελούν σήμερα την αδιαπέραστη ασπίδα των ουρανών μας και προστατεύουν αποτελεσματικά τον εθνικό εναέριο χώρο, αποστέλλοντας προς κάθε κατεύθυνση σαφές μήνυμα».