Τα τερτίπια της νέας ΚΑΠ: Τι περνάει τελικά για την κατοχύρωση των νέων δικαιωμάτων

Πως μετράνε τα εκτατικά στην κατοχύρωση νέων δικαιωμάτων

Η Agrenda εξηγεί τα βασικά σημεία της νέας αγροτικής πολιτικής σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα και δίνει μια ιδέα για το πώς θα αλλάξει το τοπίο της ελληνικής γεωργίας. Όλες οι καλλιέργειες θα παίρνουν 38,5 ευρώ ανά στρέμμα, είτε είναι ελιές, είτε βαμβάκι, είτε σιτάρι; Ναι, το ποσό θα είναι το ίδιο για τη φυτική παραγωγή, ανεξάρτητα από το προϊόν, το κόστος παραγωγής του ή τις ανάγκες της εκμετάλλευσης.

Τι σημαίνει 23,7 ευρώ το δικαίωμα για τους κτηνοτρόφους;Η έννοια του κτηνοτροφικού δικαιώματος είναι πιο περίπλοκη γιατί «πατά» σε στρέμματα βοσκότοπου και σε αριθμό ζώων. Ένα δικαίωμα δεν αντιστοιχεί σε ένα στρέμμα, αλλά σε 10 στρέμματα. Αυτό με βάση την πυκνότητα βόσκησης σημαίνει ότι στον βοσκότοπο αντιστοιχεί μία Μονάδα Μεγάλου Ζώου (π.χ. αγελάδες) ή 6 αιγοπρόβατα ανά 10 στρέμματα γης (βοσκότοπος ή καλλιεργήσιμες γαίες).

Αυτή τη στιγμή οι πυκνότητες βόσκησης ανά περιοχή διαφέρουν. Πώς θα προσαρμοστούν οι κτηνοτρόφοι;Το πώς θα γίνει η ενοποίηση των πυκνοτήτων βόσκησης είναι θέμα του υπουργείου να αποφασίσει. Ταυτόχρονα θα πρέπει να βρει λύση για τα επιπλέον στρέμματα βοσκότοπων που θα χρειαστούν σε κάποιες περιοχές. Στις πρώτες συζητήσεις γίνεται λόγος για αντιστάθμισμα των στρεμμάτων που «λείπουν» με μία συνδεδεμένη ενίσχυση για τη φέτα και το αιγοπρόβειο γάλα.

Πόσες κατηγορίες δικαιούχων θα υπάρχουν ανάλογα με το ύψος της ενίσχυσης;Ο ακριβής διαχωρισμός των δικαιούχων είναι απόφαση του κάθε κράτους μέλους. Η πρώτη κατηγορία θα είναι σίγουρα οι μικροί γεωργοί με ενίσχυση έως 1.500 ευρώ, τουλάχιστον με βάση τις υπάρχουσες προτάσεις. Η δεύτερη κατηγορία θα είναι οι «μεσαίοι», για τους οποίους συζητείται η δυνατότητα να πριμοδοτούνται με επιπλέον χρήματα για έναν συγκεκριμένο αριθμό στρεμμάτων. Η τρίτη κατηγορία είναι όλοι οι υπόλοιποι, εκτός από τους μεγαλο-αγρότες που εξετάζεται το ενδεχόμενο να μην παίρνουν ενίσχυση, εφόσον αυτή ξεπερνά, για παράδειγμα, τις 100.000 ευρώ.

Ποια χρονιά θα εφαρμοστεί το νέο καθεστώς των επιδοτήσεων και μέχρι πότε θα ισχύσει;Η εφαρμογή της αναθεωρημένης ΚΑΠ κινείται με έναν χρόνο καθυστέρηση και, αντί για την περίοδο 2014-2020, καλύπτει την περίοδο 2015-2021. Πάντως προς το παρόν η Κομισιόν είναι αισιόδοξη ότι ήδη από το 2014 θα μπορέσουν να ισχύσουν οι μεταρρυθμίσεις για τα μέτρα του 2ου Πυλώνα.

Θα υπάρξει μεταβατική περίοδος για τα ιστορικά δικαιώματα;Η ισχύς των ιστορικών δικαιωμάτων παρατείνεται κατά ένα χρόνο (2014), χρονιά κατά την οποία ωστόσο οι υφιστάμενες ενισχύσεις θα υποστούν μια οριζόντια περικοπή της τάξεως του 10-15% προσαρμοζόμενες στον νέο προϋπολογισμό της Ε.Ε. Από την 1η Ιανουαρίου του 2015, όμως, η μετάβαση στο νέο καθεστώς ενισχύσεων θα είναι ολοκληρωτική και όχι μεταβατική. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από τις προτάσεις του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για τους Έλληνες αγρότες.

Ποια χρονιά θα μετρήσει ως «αναφορά» για τα νέα δικαιώματα;Δεν θα υπάρχει έτος αναφοράς με την έννοια που το γνωρίζουμε σήμερα. Απλά, η Κομισιόν προτείνει το 2011 να οριστεί ως έτος-βάση για τη μέτρηση του μέσου όρου των «παλιών» ενισχύσεων και ως μέτρο σύγκρισης με τις καινούριες ενισχύσεις.

Παροχή διπλής στήριξης για τους νέους αγρότες Πώς θα δίνονται οι συνδεδεμένες ενισχύσεις;Για την Ελλάδα προτείνεται από το υπουργείο ένα κονδύλι 143,5 εκατ. ευρώ το χρόνο για όλα τα προϊόντα που θα ενισχύονται επιπρόσθετα με σύνδεση της παραγωγής. Δηλαδή, οι παραγωγοί θα πρέπει να προσκομίζουν τα παραστατικά που αποδεικνύουν ότι παρέδωσαν το προϊόν τους σε κάποια μεταποιητική βιομηχανία. Στη συνέχεια θα γίνεται η καταμέτρηση των δικαιούχων της συνδεδεμένης ενίσχυσης και, ανάλογα, με τον συνολικό τους αριθμό θα μοιράζεται και το σχετικό κονδύλι. Τα ποσά θα προκύπτουν από μία απλή διαίρεση όπως γίνεται σήμερα με το βαμβάκι.

Θα με συμφέρει να νοικιάσω το χωράφι ή να το καλλιεργήσω μόνος μου;Το ερώτημα αυτό απασχολεί κυρίως τους ιδιοκτήτες γης και ετεροεπαγγελματίες. Κατ’ αρχάς, οι προωθούμενες ρυθμίσεις τόσο από τις Βρυξέλλες όσο και από την Αθήνα, οδηγούν στην ουσία σε πλήρη απελευθέρωση του αγροτικού επαγγέλματος και σε εξασφάλιση δυνατοτήτων στον καθένα που θα ήθελε να δραστηριοποιηθεί στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων. Με αυτό το δεδομένο, πολλοί ιδιοκτήτες γης θα σκεφτούν ότι είναι καλύτερα να καλλιεργήσουν μόνοι τους το χωράφι τους, εφόσον έχουν τα κεφάλαια και την «όρεξη».

Τι προτείνεται για τις συμβουλευτικές υπηρεσίες των γεωπόνων;Στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ αναβαθμίζονται οι Συμβουλευτικές Υπηρεσίες . Σύμφωνα με τα σχέδια του ΥπΑΑΤ, προτείνεται οι πάροχοι αυτών των υπηρεσιών να είναι πέραν των ιδιωτών και οι αναπτυξιακές εταιρείες, και να εμπλακούν με κάποιο τρόπο τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, τα ερευνητικά ιδρύματα και οι κατά τόπους γεωτεχνικές υπηρεσίες του δημοσίου.

Πώς θα στηριχθούν οι νέοι αγρότες στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ;Επιδίωξη της Κομισιόν είναι η νέοι αγρότες να στηρίζονται διπλά: και στα πλαίσια του 2ου πυλώνα, όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα, αλλά και λαμβάνοντας μια επιπλέον συμπληρωματική άμεση ενίσχυση για τα πέντε πρώτα χρόνια λειτουργίας της εκμετάλλευσής τους. Στα πλαίσια αυτά, το ΥπΑΑΤ εξετάζει και τη  θέσπιση ειδικών προνομίων για όσους επιστρέφουν στην ύπαιθρο μετά την απώλεια της εργασίας τους ή για όσους είναι μακροχρόνια άνεργοι.

Πότε θα καταργηθούν οι ποσοστώσεις της ζάχαρης;Η Κομισιόν εμφανίζεται αμετακίνητη στη θέση της για κατάργηση των ποσοστώσεων ζάχαρης το 2015.  Ωστόσο, πολλά κράτη ζητούν οι ποσοστώσεις να παραταθούν ως το 2020. Όπως επισήμανε πρόσφατα στην Agrenda αξιωματούχος της Κομισιόν, κατά πάσα πιθανότητα θα υπάρξει ένας συμβιβασμός και οι ποσοστώσεις θα καταργηθούν κάποια στιγμή, ανάμεσα στις δύο αυτές χρονολογίες.

Τι αλλάζει στα δικαιώματα φύτευσης του αμπελώνα;Το υπάρχον σύστημα θα αναμορφωθεί κάπου ανάμεσα στο 2016 και το 2019, όμως η φύτευση αμπελώνων δεν θα απελευθερωθεί πλήρως. Το νέο σύστημα θα βασίζεται στην έγκριση νέων φυτεύσεων (χωρίς δικαιώματα φύτευσης), οι οποίες θα χορηγούνται στον παραγωγό χωρίς χρέωση, και οι οποίες δεν θα είναι μεταβιβάσιμες και συγκεκριμένης χρονικής διάρκειας. Υπεύθυνες για τη χορήγηση των αδειών θα είναι οι εθνικές αρχές. Στις περιοχές ΠΟΠ / ΠΓΕ, οι εθνικές αρχές θα συνεργάζονται με τις αντιπροσωπευτικές επαγγελματικές οργανώσεις του κλάδου και θα ακολουθούν τις συστάσεις τους κατά τη χορήγηση των αδειών. Ταυτόχρονα  η Κομισιόν θα διατηρήσει μια ρήτρα ασφαλείας, καθορίζοντας κάθε χρόνο τη μέγιστη ποσοστιαία αύξηση του ευρωπαϊκού αμπελώνα.

Ποιες πρόσθετες υποχρεώσεις θα συνεπάγονται οι νέες ενισχύσεις για τον αγρότη;Το 30% των ενισχύσεων θα εξαρτάται από την τήρηση τριών απλών αγροπεριβαλλοντικών μέτρων: Διατήρηση των μόνιμων βοσκοτόπων, περιοχές οικολογικής εστίασης και διαφοροποίηση των καλλιεργειών. Οι περιοχές οικολογικής εστίασης είναι εκτάσεις που θα πρέπει να μένουν ακαλλιέργητες και θα καλύπτουν το 7% των εκμεταλλεύσεων. Στον υπολογισμό τους όμως θα λαμβάνονται υπόψη και εκτάσεις που  μέχρι σήμερα δεν θεωρούνταν επιλέξιμες, όπως μάντρες, θάμνοι, δέντρα και βράχια. Η διαφοροποίηση των καλλιεργειών θα ισχύει για αροτραίες καλλιέργειες σε εκμεταλλεύσεις από κάποια στρέμματα και πάνω (από τα3 ή τα 10 στρμ., δεν έχει αποφασιστεί ακόμα) και θα υποχρεώνει τον αγρότη να περιλαμβάνει τουλάχιστον τρεις καλλιέργειες στο χωράφι του. Στόχος των μέτρων αυτών είναι η προστασία του εδάφους. Ωστόσο αντί για αυτά τα μέτρα θα μπορούν να αναγνωριστούν αγροπεριβαλλοντικά μέτρα του δεύτερου πυλώνα, εφόσον είναι ισοδύναμα. Ειδικά οι βιοκαλλιεργητές θα θεωρείται ότι πληρούν όλες αυτές τις απαιτήσεις. Όσοι αγρότες δεν συμμορφώνονται με τα παραπάνω, θα υπόκεινται σε κυρώσεις.

Στο μυαλό της... ΚομισιόνΤι αλλάζει στο σκεπτικό των νέων ενισχύσεων;Όπως αναφέρει ο Τάσος Χανιώτης από τη Γενική Διεύθυνση Γεωργίας της Κομισιόν, «αυτό που αλλάζει είναι ότι σταδιακά περνάμε σε μία μεγαλύτερη σημασία της γης και της χρήσης της γης σε σχέση με αυτή που είχαμε μέχρι τώρα. Ενώ  δίναμε κίνητρα στους παραγωγούς να προωθήσουνε αγροτοπεριβαλλοντικά μέτρα, τώρα τρία από αυτά τα μέτρα θα είναι υποχρεωτικά να εφαρμοστούν από όλους τους παραγωγούς κι αυτό θα καθορίζει το αν θα πάρουν το 30% της ενίσχυσης. Το δεύτερο στοιχείο που αλλάζει είναι ότι οι χώρες μέλη θα έχουν μία διαδικασία μεταβατική στην οποία σταδιακά θα πάνε προς ένα σύστημα περιφερειακής εξίσωσης της ενίσχυσης ανά στρέμμα, δίνοντας σε χώρες σαν την  Ελλάδα τη δυνατότητα και να εντάξουν περιοχές όπως τα βοσκοτόπια που ήτανε εκτός του συστήματος μέχρι τώρα, όπως είναι οι ορεινές περιοχές όπου ασκείται εκτατική κτηνοροφία».