Τι επιδιώκει η Τουρκία απέναντι σε Ελλάδα και Κύπρο;

Ο διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων αποσαφηνίζει τις επιδιώξεις της Τουρκίας. 
Ο απώτερος σκοπός στη σύγκρουση για την κυπριακή ΑΟΖ και η στάση της ελληνικής πλευράς

Την ώρα που το τουρκικό σεισμογραφικό σκάφος Barbaros κάνει “βόλτες” στην περιοχή της κυπριακής ΑΟΖ και μια τουρκική κορβέτα παραβιάζει για ακόμα μια φορά τα Ελληνικά Χωρικά Ύδατα, καθίσταται ολοένα και πιο σαφές ότι η Τουρκία επιλέγει το δρόμο της όξυνσης των Ελληνοτουρκικών σχέσεων και στήνει σκηνικό έντασης στην ανατολική Μεσόγειο.

Γιατί αψηφούν οι Τούρκοι τη διεθνή νομοθεσία;
Τι επιδιώκουν και σε τι προσβλέπουν;

“Η Τουρκία θέλει να εγγράψει "υποθήκες" σε σχέση με τα δικά της συμφέροντα και τα συμφέροντα των Τουρκοκύπριων στην περιοχή”, εξηγεί ο διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, Κωνσταντίνος Φίλης.
“Aυτή την περίοδο υπάρχει ένας οργασμός διεργασιών. Έχουμε συμμαχίες μεταξύ των κρατών της περιοχής και συμφωνίες γύρω από την ενέργεια, από τις οποίες απέχει η Τουρκία. Γι αυτό προσπαθεί να επανακάμψει με τον μοναδικό τρόπο που θεωρεί ότι είναι αποτελεσματικός, δηλαδή μέσω της ισχύος”, προσθέτει.

Ο κ. Φίλης εκτιμά ότι το μήνυμα που θέλει να στείλει προς πάσα κατεύθυνση η Άγκυρα, τη δεδομένη χρονική στιγμή που υπάρχει μία αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή, είναι ότι “σε περίπτωση που τα συμφέροντά της δεν ληφθούν υπόψη, είναι διατεθειμένη να οξύνει περαιτέρω την κατάσταση και να δημιουργήσει ακόμα περισσότερα προβλήματα. Η Τουρκία θέλει, μέσω της απειλής και με μια δαμόκλειο σπάθη να επικρέμαται πάνω από την περιοχή, να δηλώσει ότι δεν μπορεί καμία διαδικασία να προχωρήσει χωρίς τη συναίνεση ή τη συμμετοχή της”.

Αυτό σύμφωνα με τον κ. Φίλη έχει το αντίθετο αποτέλεσμα.

“Οι περιφερειακοί τουλάχιστον παίχτες, όταν βλέπουν αυτή την προκλητικότητα από πλευράς της Άγκυρας, περισσότερο συσπειρώνονται. Δεν καταφέρνει η Τουρκία με αυτή την τακτική να δημιουργήσει διαλυτικές τάσεις στις εν εξελίξει συνέργειες”.

Το παράδειγμα της Κυπριακής ΑΟΖ
“Η Τουρκία αυτή τη στιγμή αμφισβητεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας επί της ΑΟΖ.
Επικαλείται την αδειοδότηση του ψευδοκράτους για να κάνει έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ. Αυτό είναι ένα βαθύ οξύμωρο ως προς το πώς αντιλαμβάνεται τη διεθνή νομοθεσία και τη νομιμότητα.

Από τη μια λέει ότι δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία στο σύνολό της αλλά αναγνωρίζει μόνο το τουρκοκυπριακό κομμάτι, όταν όλες οι χώρες του κόσμου αναγνωρίζουν την Κύπρο ως οντότητα κρατική. Από την άλλη επικαλείται αδειοδότηση από ένα μόρφωμα, το οποίο δεν έχει καμιά κρατική υπόσταση, άρα δεν μπορεί να δίνει αδειοδοτήσεις.

Η Τουρκία, με βάση τη διεθνή νομοθεσία, δεν έχει κανένα απολύτως δικαίωμα επί της κυπριακής ΑΟΖ, διότι η τουρκοκυπριακή πλευρά είναι ένα ψευδοκράτος.

Μόνο οι έχοντες κρατική υπόσταση μπορούν να δίνουν άδειες για το τι συμβαίνει στην ΑΟΖ. Το ψευδοκράτος δεν έχει καμία κρατική υπόσταση και δεν αναγνωρίζεται από κανέναν στον κόσμο, πλην της Τουρκίας.

Άρα εδώ έχουμε ένα οξύμωρο, που έχει να κάνει με την πλήρη περιφρόνηση του δικαίου και της νομιμότητας από την πλευρά της Τουρκίας.

Εκ των πραγμάτων, η Άγκυρα προσπαθεί να δημιουργήσει ένα δεδομένο. Ποιο είναι αυτό; Να αγοράσει μια πλατφόρμα και να επιχειρήσει να κάνει γεωτρήσεις για να εξορύξει μελλοντικά φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Αν υποθέσουμε ότι θα το καταφέρει, με μεγάλο κόστος και δικά της χρήματα, διότι καμία εταιρία στο κόσμο δεν θα εμπλακεί σε ένα εγχείρημα που στερείται νομιμότητας, τότε αυτό θα αποτελεί ταφόπλακα για την οποιαδήποτε λύση του Κυπριακού.
Βάζοντας ταφόπλακα στη λύση του Κυπριακού καταφέρνει τη διχοτόμηση.

Κατόπιν, η Τουρκία θα μπορεί να αξιοποιήσει τα όποια κοιτάσματα βρίσκονται στην τουρκοκυπριακή πλευρά, ενώ από την άλλη η ελληνοκυπριακή πλευρά θα μπορεί να αξιοποιήσει τα δικά της κοιτάσματα, τα οποία είναι εκεί και είναι και ώριμα.

Αυτό δεν συνιστά ορθολογική δράση από πλευράς των Τούρκων. Δεν θεωρώ ότι βασική τους επιδίωξη είναι να βάλουν μια πλατφόρμα και να κάνουν εξορύξεις. Η λελογισμένη επιδίωξη της Τουρκίας είναι να εκβιάσει καταστάσεις για να φέρει στο τραπέζι με τους δικούς της όρους την ελληνοκυπριακή πλευρά, τον αμερικανικό παράγοντα και τον διεθνή παράγοντα εν γένει.

Θέλουν να εκβιάσουν καταστάσεις και να δημιουργήσουν μια αίσθηση ότι είναι ικανοί για τα πάντα.
Θέλουν να κλιμακώσουν την κατάσταση, να την οξύνουν και να δημιουργήσουν συνθήκες αποσταθεροποίησης, που θα αποτρέπουν τις επενδύσεις στην περιοχή, ούτως ώστε ο διεθνής παράγοντας να σκεφτεί "υπάρχει αποσταθεροποίηση στη Μεσόγειο, πρέπει να σβήσω τη φωτιά".

Έτσι πιστεύει η Τουρκία ότι θα φέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων την Κύπρο και τον διεθνή παράγοντα με τους δικούς της όρους.
Αυτή είναι για μένα η λελογισμένη επιδίωξη της Τουρκίας”.

Ποιος είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος για την ελληνική πλευρά να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις;

“Ο καλύτερος τρόπος είναι να αφήνουμε την Τουρκιά να εκτίθεται, σε βαθμό που ενδεχομένως στο μέλλον θα είναι ανεπανόρθωτος, ως ένας αντιπαραγωγικός δρων στην περιοχή, σε μια περίοδο που η περιφέρεια έχει ανάγκη σταθεροποίησης και ειρήνης.

Την ίδια ώρα, η Ελλάδα προχωρά σε όλες εκείνες τις διαδικασίες που βοηθούν στην οικονομική ανάκαμψη της περιοχής, με την προσέλκυση επενδύσεων και συνεργασίες τόσο με την Αίγυπτο όσο και με το Ισραήλ.

Από τη μία πλευρά λοιπόν έχουμε έναν παίκτη που είναι αντιπαραγωγικός και δυνάμει επικίνδυνος, με την έννοια ότι δυναμιτίζει το κλίμα με συνέπειες που θα είναι ανυπολόγιστες αν προκύψει κάποιο θερμό επεισόδιο. Από την άλλη έχουμε την Ελλάδα, μια χώρα αξιόπιστη που κινείται με υπευθυνότητα και αντίληψη συνεργατική, μια αντίληψη βελτίωσης των συνθηκών έντασης που επικρατούν και όχι περαιτέρω όξυνσης. Η Ελλάδα από αυτή την αντιπαραβολή με την Τουρκία έχει μόνο να ωφεληθεί¨.

Να δείξουμε αποφασιστικότητα

“Από την άλλη όμως είναι σημαντικό να δείξουμε και μια αποφασιστικότητα προς την τουρκική πλευρά, όχι τέτοια φύσεως βέβαια που θα μας φέρει κοντά σε θερμό επεισόδιο.
Συνήθως την ένταση την επιδιώκει και την επιθυμεί αυτός που βρίσκεται στο περιθώριο. Δεν έχουμε κανένα λόγο εμείς, ως υπεύθυνη δύναμη σε μια ευρύτερη περιφέρεια που αυτή τη στιγμή φλέγεται, να παίξουμε το παιχνίδι της Τουρκίας.

Βεβαίως, όπου απαιτείται στέλνουμε το μήνυμα στην Τουρκία ότι δεν πρόκειται να δεχθούμε τη δημιουργία τετελεσμένων, όπως αυτό που επιχειρεί να δημιουργήσει στην Κύπρο και πιθανότατα αύριο να επιχειρήσει και σε ελληνικά χωρικά ύδατα.
Είναι πιθανό η Τουρκία, ανάλογα με το πως θα εξελιχθεί η κατάσταση στην κυπριακή ΑΟΖ, να θελήσει να εγγράψει 'υποθήκες' στα ελληνικά χωρικά ύδατα και στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Είναι πιθανό δηλαδή να δούμε κάποιες ενέργειές οι οποίες θα επεκταθούν στο Καστελόριζο.
Το Καστελόριζο είναι το μεγάλο αγκάθι στα πλευρά της Τουρκίας σε ό,τι αφορά την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και την πρόσβασή της στη Μεσόγειο γενικότερα.

Βεβαίως, σε μια τέτοια περίπτωση, η Ελλάδα θα πρέπει να αντιδράσει με έναν ακόμα πιο δυναμικό τρόπο, πάντα μέσα στα διπλωματικά πλαίσια, κι αν μπορεί να τρίξει τα δόντια της, να το κάνει. Σε κάθε περίπτωση, όμως, όχι παίζοντας το παιχνίδι της Τουρκίας, όχι ρίχνοντας νερό στο μύλο της Τουρκίας, η οποία επειδή βρίσκεται στο περιθώριο δεν έχει κάτι να χάσει από μια κρίση. Αντιθέτως, εμείς έχουμε να χάσουμε.
Όπως, άλλωστε, μας έχει διδάξει η πρόσφατη ιστορία, σε περίπτωση θερμού επεισοδίου, ο διεθνής παράγοντας παρεμβαίνει μεν για να αποκλιμακώσει την κατάσταση, αλλά παρεμβαίνει με μια "πολιτική ίσων αποστάσεων" και εξισώνει το θύτη με το θύμα".