Ο ΧΡΥΣΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΤΟ 1941

ΚΑΘΑΡΜΑΤΑ ΤΟ ΧΡΥΣΑΦΙ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΑΔΩΝ ΜΑΣ ΠΟΥ ΠΟΛΕΜΗΣΑΝ ΣΤΗΝ ΠΙΝΔΟ ΝΑ ΦΕΡΕΤΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.

            Η πρώτη μέριμνα της κυβερνήσεως Τσουδερού κατά την αποχώρηση της από την Ελλάδα ήταν η μεταφορά του χρυσού της Ελλάδος από την Αθήνα στην Κρήτη. Στις 16/3/1941 ο χρυσός με τα αντιτορπιλικά «Βασιλεύς Γεώργιος» και «Βασίλισσα Όλγα» διακομίστηκε στο υποκατάστημα της Τραπέζης της Ελλάδος στο Ηράκλειο, η επιλογή αυτής της τραπέζης έγινε διότι είχε το πιο ασφαλές χρηματοκιβώτιο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Μια σπάνια φωτογραφία τον Ιούλιο του 1944. Ανδρέας Παπανδρέου (αριστερά), Κυριάκος Βαρβαρέσος (μέση) και Αθανάσιος Σμπαρούνης (δεξιά) στο ξενοδοχείο «Μount Washington», όπου έγινε η διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς. Οι δύο είναι ήδη καθηγητές Οικονομίας, ο τρίτος βοηθός καθηγητή ακόμη.

Μαζί με την κυβέρνηση στην Κρήτη θα φτάσει και ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Κυριάκος Βαρβαρέσος, ο υποδιοικητής της Γεώργιος Ματζαβίνος και τρεις ανώτεροι υπάλληλοι. Στο διάστημα της γερμανικής κατοχής θα αποτελέσουν την εκπροσώπηση της ελληνικής εκδοτικής Τράπεζας στο πλευρό της κυβέρνησης στην Μ. Ανατολή και την Αγγλία .

            Μεταφέρθηκαν  συνολικά  610.796 ουγγιές χρυσού βάρους 17 τόνων.

            Η μεταφορά του χρυσού αυτού από την τράπεζα του Ηρακλείου, τον Απρίλιο του 1941, προς τον νέο προορισμό του έγινε με ένα μικρό αγγλικό ρυμουλκό το «Σάλβυα» και είχε προορισμό την Σούδα και απ εκεί θα το παρελάμβανε βρετανικό πολεμικό με κατεύθυνση την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Κ. Βαρβαρέσος έξω από τη νεοϊδρυθείσα Παγκόσμια Τράπεζα στην Ουάσιγκτον. Μετά την αποτυχία του οικονομικού του προγράμματος στην Αθήνα, θα είναι από τους συμβούλους της Τράπεζας.

           

            Το «Σάλβυα» απέπλευσε και δέχτηκε επίθεση στούκας, ενώ το χρυσάφι ήταν ριγμένο στο κατάστρωμα, αμυνόμενο το «Slavia» διέφυγε  και έφτασε σώο στην Σούδα, εδώ το χρυσάφι μεταφορτώθηκε στο αγγλικό καταδρομικό «Διδώ». Ο διοικητής της τραπέζης της Ελλάδος Γ Μαντζαβίνος περιγράφει :

«… Πάλιν υπό συνεχή συναγερμόν και βομβαρδισμόν των στούκας, ο χρυσός μετεφορτώθη εις το καταδρομικόν με την βοήθειαν και των Άγγλων ναυτών. Πλάι εις το «Διδώ» που τα πυροβόλα της διαρκώς έβαλλαν, ήρχισε βληθέν να καίεται ένα Δανικόν πλοίον. Όλη αυτή η εργασία εγίνετο με απιστεύτως νευρικόν ρυθμόν, διότι ο Άγγλος κυβερνήτης φοβούμενος δια το πλοίον του, εβιάζετο να το θέση σε κίνησιν και υπήρχε ένα μέρος του πολυτίμου φορτίου, καθώς μετεφορτώνετο, να πέση εις την θάλασσαν. Ευτυχώς η μεταφορά έγινεν εις τα κύτη του «Διδώ» χωρίς καμίαν ζημίαν. Μόνον ένα κιβώτιον, ενώ μετεφέρετο εις το κύτος του καταδρομικού, έσπασε και το κύτος εγέμισεν από χρυσάς λίρας. Αυτό ανησύχησε πολύ τον Άγγλον κυβερνήτην και διέταξε ένα συνεργείον ναυτών, ενώ το «Διδώ» έπλεε προς Αλεξάνδρειαν, να μαζέψη τας χρυσάς λίρας. Όλαι αι λίραι ευρέθησαν εκτός μίας».

            Στις 22 Μαΐου, ο χρυσός εναποθηκεύθηκε στο υποκατάστημα της Εθνικής Τραπέζης της Αιγύπτου, στην Αλεξάνδρεια, προσωρινά. Η κυβέρνηση της Νοτίου Αφρικής δέχτηκε να τον φιλοξενήσει σε όλη την διάρκεια του πολέμου στα θησαυροφυλάκιά της.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Αλ. Αργυρόπουλος (αριστερά) στη διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς. Από το 1944 αντιπροσώπευσε την Ελλάδα σε αρκετές διεθνείς διασκέψεις.

Όταν οι ελληνικές αρχές θα αναχωρούσαν με το «Νιου Άμστερνταμ», παρουσιάστηκαν εκπρόσωποι της Τραπέζης της Ελλάδος στην Εθνική Τράπεζα της Αιγύπτου για να παραλάβουν το χρυσό. Έκπληκτοι όμως άκουσαν εκπρόσωπο της Αιγυπτιακής τραπέζης να τους λέει :

- «Να πάρετε τον χρυσόν ; Αλλ’ εμείς γνωρίζουμε, ότι η Τράπεζα της Ελλάδος εδρεύει στην Αθήνα. Πρέπει να λάβουμε εντολή από την Αθήνα για να επιτρέψουμε την εξαγωγή του» !

Τα έχασαν οι υπάλληλοι από την απίθανη δικαιολογία των Αιγυπτίων. Το άρθρο 2 του καταστατικού της Τραπέζης της Ελλάδος όπως τροποποιήθηκε με τον ΑΝ, 3004/1941 στα Χανιά έχει ως εξής :

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Χαρτονόμισμα 10 δραχμών του 1940.

 «Η Τράπεζα της Ελλάδος εδρεύει εν τη πόλει, εν η εδρεύει η νόμιμος Κυβέρνησις της Χώρας. Εν τη αυτή πόλει ευρίσκεται το Κεντρικόν Κατάστημα αυτής». Τελικά μετά από διαβήματα της κυβέρνησης, ο χρυσός φορτώθηκε σε καμιόνια και με την συνοδεία αρμάτων μεταφέρθηκε διά μέσου της ερήμου στο Σουέζ.

Εκεί τον παρέλαβε ένα επίτακτο εμπορικό σκάφος που μετείχε στην νηοπομπή και έφθασε στο Ντάρμπαν της Νοτίου Αφρικής. Με ισχυρά φρουρούμενη αμαξοστοιχία που διέθεσε ο πρωθυπουργός Γιαν Σματς, μεταφέρθηκε στο Γκέρμιστον, όπου έλιωσε και μετατράπηκε σε ομοιογενείς ράβδους. Προέκυψε χρυσός της κεκανομισμένης καθαρότητας βάρους ουγγιών 608.350 και 790/000, (η ζύγιση πολυτίμων μετάλλων ισούται με το 1/12 της λίτρας, δηλαδή 31,1035 γραμμάρια). Από το Γκρέμιστον, μεταφέρθηκε στην Πραιτώρια και αποθηκεύθηκε στα θησαυροφυλάκια της εκδοτικής Τραπέζης της Νοτίου Αφρικής.

Ο διοικητής της τραπέζης της Ελλάδος δεν ασφάλισε τον χρυσό για τους κινδύνους της μεταφοράς του και με τον τρόπο αυτό απέφυγε, περίπου, έξοδα για ασφάλιστρα 500.000 λιρών της εποχής εκείνης. Ο Γ Ματζαβίνος είπε το 1946 για το γεγονός αυτό «Μπροστά στους κινδύνους που διέτρεξε από το Ηράκλειο στην Σούδα και από εκεί στην Αλεξάνδρεια υπό τα πυρά των στουκας και όμως ξέφυγε, τι σημασία είχαν οι πιθανότητες να τορπιλιστεί στον Ινδικό Ωκεανό …….»

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Χαρτονόμισμα 25 δισεκατομμυρίων, του 1944.

Μετά από επίμονες συζητήσεις της ελληνικής κυβέρνησης στο Λονδίνο και της βρετανικής κυβέρνησης υπεγράφη συμφωνία στις 9 Μαρτίου 1942, με την οποίαν η βρετανική κυβέρνηση ανελάμβανε όλες τις δαπάνες εξοπλισμού, εξαρτήσεως, παροχής των ειδών διατροφής και ιματισμού των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, η δε ελληνική κυβέρνηση όλες τις άλλες δαπάνες.

Η Ελληνική Κυβέρνηση, από το Λονδίνο, όπου έδρευε προσωρινά, θα μπορούσε μόνο να χρησιμοποιήσει τα διαθέσιμα στην Τράπεζα της Ελλάδος που ανήκαν στο Δημόσιο. Τα άλλα διαθέσιμα της Τραπέζης της Ελλάδος, συμπεριλαμβανομένου του χρυσού, του προπολεμικού καλύμματος της Τραπέζης και των 35 εκατομμυρίων λιρών περίπου, τις οποίες είχε αποκτήσει η Τράπεζα εξ αγοράς από το δημόσιο, ανήκαν στον ελληνικό λαό και έπρεπε να διαφυλαχθούν για τις μεταπολεμικές ανάγκες.

Η Διοίκηση της Τραπέζης της Ελλάδος κατέβαλε κάθε προσπάθεια να αντιμετωπίσει τις δαπάνες του Κράτους στο εξωτερικό μέσω, κυρίως, της Εμπορικής μας Ναυτιλίας και των εις πίστωσιν του Δημοσίου διαθεσίμων και των ενισχύσεων των κυβερνήσεων της Αμερικής, της Αγγλίας και του Καναδά και να διαφυλάξει άθικτον το εις χρυσόν απόθεμα της Τραπέζης και τα προπολεμικά διαθέσιμά της σε συνάλλαγμα, τα οποία θα χρησίμευαν για τη μεταπολεμική περίοδο της χώρας.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Αντιτορπιλικό ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ. Το Φεβρουάριο του 1941, ήταν εκείνο που μετέφερε τα αποθέματα χρυσού της Τράπεζας της Ελλάδος, στην Κρήτη. 

Τί έγινε ο Χρυσός ;

Το 1945-1946 όταν η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε από τους Άγγλους επιστροφή του χρυσού, η απάντηση ήταν ότι ο χρυσός κάλυψε τις δαπάνες του ελληνικού στρατού στη Μέση Ανατολή. Όμως με την από 9 Μαρτίου 1942 συμφωνία [που προαναφέρθηκε] μεταξύ της ελληνικής κυβερνήσεως στο Λονδίνο και της βρετανικής, η δεύτερη αναλάμβανε όλες τις δαπάνες του ελληνικού στρατού Μέσης Ανατολής. « Άραγε οι ρίψεις λιρών που έκαναν οι Εγγλέζοι στους αντάρτες, να προέρχονται από τον ελληνικό θησαυρό; Ποιος ξέρει…». Έτσι ο μεν χρυσός διαφυλάχτηκε από την Γερμανο-Ιταλο-Βουλγάρικη ληστρικότητα αλλά δεν διαφυλάχτηκε από την βουλιμία των φυλάκων  του συμμάχων.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οι Έλληνες πλήρωσαν με πείνα, λόγω έλειψης οικονομικής βάσης, και σήμερα ο χρυσός της Ελλάδος είναι στις Βρυξέλες θα ξαναγυρίσει άραγε πίσω; Αποκομιδή νεκρών στους δρόμους της Αθήνας (κοντά στην οδό Σταδίου), από όχημα της δημαρχείας, χειμώνας 1941-1942
Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο.

Έντονο προβληματισμό προκαλεί η πρόσφατη αποκάλυψη από την Τράπεζα της Ελλάδας ότι σημαντικό μέρος του ελληνικού χρυσού βρίσκεται στο εξωτερικό και φυλάσσεται σε ξένες τράπεζες για «ιστορικούς λόγους». Την επίμαχη φράση χρησιμοποίησε στην απάντηση που έδωσε σε σχετικό ερώτημα του βουλευτή του ΛΑΟΣ κ. Κ. Αϊβαλιώτη ο υπουργός Οικονομικών κ. Γ. Παπακωνσταντίνου σε συζήτηση στη Βουλή. Ποιοι είναι οι λόγοι που παρεμποδίζουν την επιστροφή του χρυσού στην Ελλάδα;. Γιατί κανείς δεν φαίνεται να τολμά να ζητήσει την επιστροφή του πλούτου των Ελλήνων στη χώρα τους;  Όπως διατύπωσε σε νέο ερώτημα που κατέθεσε στον κ. Παπακωνσταντίνου ο κ. Αϊβαλιώτης, σε ποιες χώρες βρίσκονται αυτές οι ράβδοι χρυσού, πόσο μας κοστίζει η φύλαξή τους, ποια η σχέση του ελληνικού χρυσού με την υπόθεση SWAPS, καθώς και τι σημαίνει η παράξενη και ακατανόητη αναφορά περί ιστορικών λόγων;

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-          ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ  του Σ .Ν. Γρηγοριάδη τόμος Ι εκδόσεις ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

-          ΧΡΟΝΙΚΟΝ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ  ΑΘΗΝΑ 1955 του Ηλία Βενέζη.

-          «Στην Κορυφή της Δόξας», εκδόσεις Δρόμων, Αθήνα 2007 του Γεωργίου Κωστή.