Τι πραγματικά συνέβη στο Φάρο της Ζουράφας (Λαδόξερα)

 Οι ακραίες καιρικές συνθήκες «εξαφάνισαν» το Φάρο της Λαδόξερας

Επειδή πολλά ακούστηκαν και γράφτηκαν για την εξαφάνιση του Φάρου στη νησίδα Ζουράφα (Λαδόξερα) Σαμοθράκης, με αιχμές για δολιοφθορά των Τούρκων, οι Φαροφύλακες ανέθεσαν σε ένα μέλος τους που είναι μηχανικός, αλλά και αυτοδύτης και συγχρόνως επισκεπτόταν και επισκέπτεται τη περιοχή, να εξηγήσει το φαινόμενο, χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του γνώσεις αλλά και φωτογραφικό υλικό που ο ίδιος τράβηξε πριν αλλά και μετά την κατάρρευση του Φάρου...

Συνέταξε τεχνική μελέτη -για λογαριασμό των Φαροφυλάκων- στην οποία αξιολογούνται όλα τα στοιχεία που υπήρχαν και την οποία σας παραθέτουμε.

Σημερινή εικόνα της Λαδόξερας

Η άποψη του συνεργάτη των Φαροφυλάκων είναι ότι η κατάρρευση οφείλονταν στην καταπόνηση των υλικών από τα κύματα που είναι μεγάλης έντασης στην περιοχή. Ιδιαίτερα το διάστημα πριν την κατάρρευση στην περιοχή του Βορειοανατολικού Αιγαίου οι άνεμοι είχαν ένταση πάνω από 10 μποφόρ.

Πρώτη προτεραιότητα των φορέων του Λιμενικού Σώματος ή όποιων άλλων αρμοδίων, πρέπει να είναι η αποκατάσταση λειτουργίας του Φάρου για την ασφάλεια της Ναυσιπλοΐας και όχι μόνο.

Ακολουθεί η τεχνική έκθεση του συνεργάτη των Φαροφυλάκων:

Αλεξανδρούπολη 15 Απριλίου 2012

ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗΣ ΑΝΩΔΟΜΗΣ ΦΑΡΟΥ ΛΑΔΟΞΕΡΑΣ (ΖΟΥΡΑΦΑ)
40ο 28΄24,50΄΄ N - 25ο 49΄34,50΄΄ E, ΠΕΡΙΠΟΥ 10,80 km ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ
ΑΚΡ. ΑΓΚΙΣΤΡΟΥ ΝΗΣΟΥ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ

ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ:

- Οι συνθήκες κατασκευής σε συνδυασμό με την τεχνογνωσία και τις τεχνολογικές εξελίξεις των υλικών, καθιστούν αξιοθαύμαστο το όλο επίτευγμα.

- Η εν λόγο κατασκευή ήταν από την πρώτη μέρα εκτεθειμένη σε συνθήκες που είναι αδύνατο να λυθούν υπόψη σε εύλογο ποσοστό κατά την μελέτη – σχεδιασμό και κατασκευή του έργου.

- Η συντήρηση του θα είχε αποτρέψει την κατάρρευση αλλά κι αυτή θα ήταν αντιμέτωπη με τις ιδιαίτερες καιρικές συνθήκες της περιοχής και τις ιδιαιτερότητες των εργασιών και της επί τόπου εφαρμογής τους.

- Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με ακρίβεια τις μεθόδους κατασκευής καθώς και τις κατασκευαστικές λεπτομέρειες τις εποχής και οι οποίες ευλόγως σε μεγάλο μέρος θα παρακάμφθηκαν για ευνόητους λόγους.

- Και βέβαια μέγας ανατρεπτικός παράγοντας των παραπάνω είναι η εκτόξευση του κόστους κατασκευής σύμφωνα με τους κανόνες της τέχνης και της επιστήμης για την θέση και το είδος κατασκευής.

Ανωδομή - Κορμός

ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ:

ΦΑΣΗ 1η: Κατασκευή πλάκας έδρασης η οποία παίζει και το ρόλο εξομαλυντικής στρώσης στην επιφάνεια του βράχου. Από το πάχος της και τους αρμούς διακοπής εργασίας σκυροδετήσης συμπεραίνουμε πως είναι άοπλη. Επίσης μάλλον για λόγους οικονομίας κατά την σκυροδέτηση χρησιμοποιήθηκαν και κροκάλες (πέτρες διαμέτρου > 20 cm) ώστε να μειωθεί αισθητά ο όγκος σκυροδέματος.

ΦΑΣΗ 2η: Κατασκευή κυκλικού δακτυλίου από άοπλο (με κάθε επιφύλαξη) σκυρόδεμα εξωτερικής διαμέτρου περίπου 5 έως 6 μέτρων μέχρι του ύψους έδρασης της πλάκας ανωδομής.

ΦΑΣΗ 3η: Πλήρωση του εσωτερικού του δακτυλίου με σάκους άμμου (ως γνωστόν η καθαρή άμμος είναι «θεωρητικά» ασυμπίεστη). Η προσφιλής αυτή τακτική του στρατού για λόγους οικονομίας σκυροδέματος είναι σε μεγάλο βαθμό επιτυχής, ειδικά όταν η άμμος λειτουργεί σε συνθήκες εγκιβωτισμού, δηλαδή όταν περιβάλλεται από άκαμπτο κέλυφος κατά τις 2 ή κατά τις 3 διαστάσεις στο χώρο όπως στην περίπτωση μας.

ΦΑΣΗ 4η: Στην ίδια διάμετρο του κελύφους, κατασκευή της πλάκας ανωδομής με τις ίδιες υποθέσεις της πλάκας έδρασης. Με την κατασκευή και της πλάκας αυτής τελειώνει η κατασκευή του (ΒΑΡΥΤΙΚΟΥ) πέδιλου έδρασης της ανωδομής.

ΦΑΣΗ 5η: Με κέντρο την κυλινδρική πλέον βαρυτική θεμελίωση και με διάμετρο περίπου 2 μέτρα κατασκευάζεται ο κορμός της ανωδομής σε ευδιάκριτες 3 φάσεις σκυροδέτησης. Σίγουρα εντός του κορμού αυτού υπάρχουν κατακόρυφοι οπλισμοί αναμονής οι οποίοι είναι εκείνοι στους οποίους θα αγκυρωθεί ο δικτυωτός φορέας του αναλάμποντα φανού και αργότερα το φωτοβολταϊκό ζεύγος (panel) για ενεργειακή αυτονομία. Αυτή είναι και η τελική 6η φάση κατασκευής της ανωδομής και το τέλος της κατασκευής. Στον δικτυωτό πυλώνα υπάρχει κλίμακα επίσκεψης ενσωματωμένη στην σιδηροκατασκευή.

Κατά τις φάσεις σκυροδέτησης του συνόλου της κατασκευής (θεμελίωσης και ανωδομής) προβλέφθηκε η αναμονή και αγκυρωση σιδερένιων πατημάτων για συνέχεια της κλίμακας επισκεψημότητας.

Πέδιλο - Πέλμα

ΤΕΧΝΙΚΟ ΠΟΡΙΣΜΑ - ΠΙΘΑΝΗ ΑΙΤΙΑ ΑΣΤΟΧΙΑΣ:

- Είναι ευδιάκριτη η απουσία συνεργασίας - συνοχής τμημάτων κατασκευής των φάσεων σκυροδέτησης (αρμοί διακοπής εργασίας) άρα απουσία οπλισμού και βέβαια ήταν αδύνατο την εποχή κατασκευής να υπήρχαν ειδικά προσμικτα όπως ρητίνες.

- Από την ελεύθερη εμφανή επιφάνεια του σκυροδέματος φαίνεται πως υπάρχει ανομοιογένεια στην σύνθεση καθώς και ασυμπύκνωτες ζώνες, πράγμα φυσιολογικό για συνθήκες επί τόπου παρασκευής και σκυροδετησης.

- Προφανώς δεν προβλέφθηκε η αυξημένη και ταχύτατη διάβρωση του θαλασσινού νερού στα υλικά κατασκευής αλλά δόθηκαν εμπειρικές λύσεις οι οποίες για τον χρόνο ζωής της κατασκευής μπορούν να θεωρηθούν επιτυχής.

Όλα τα παραπάνω δεν είναι τόσο σημαντικά αν επρόκειτο για συμπαγή κατασκευή από σκυρόδεμα η οποία θα λειτουργούσε σαν ενιαία κατασκευή μεγάλου ίδιου βάρους.

Όμως η πλήρωση του κελύφους με σάκους άμμου απεδείχθη η αχίλλειος πτέρνα της κατασκευής με τα χρόνια.

Οι ασυνέχειες στην σκυροδετηση του δακτυλίου εγκιβωτισμού των σακών άμμου καθώς και ο αρμός έδρασης αυτού στην κάτω πλακά και ο αρμός έδρασης της πάνω πλακάς στον δακτύλιο, με την συνεχή διάβρωση τους διεύρυναν το κατασκευαστικό διάκενο τους επιτρέποντας την είσοδο νερού στο εσωτερικό του κελύφους. Να σημειωθεί πως ο κυματισμός σε συνθήκες θύελλας δημιουργούν συνθήκες εφαρμογής μεγάλης πίεσης του νερού επί της κατασκευής και βεβαία επί των αρμών ασυνέχειας σκυροδετησης.

Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η εισροή νερού εντός του κελύφους και η πλήρωση των κενών μεταξύ των σακών άμμου και δακτυλίου με νερό, μέσω των ρωγμών πλέον λόγο διάβρωσης, με αποτέλεσμα μέχρι την αποστράγγιση του από τις ίδιες ασυνέχειες από μέσα προ τα έξω να δημιουργεί εκ των έσω συνθήκες υδροστατικής πίεσης.

Η επανάληψη του φαινομένου δημιούργησε γενικότερη διάβρωση και αστάθεια στα στοιχεία μεταξύ αρμών διακοπής σκυροδετησης, με αποτέλεσμα την αποκόλληση τμήματος του δακτυλίου σχεδόν κατά το 1/3 της περιμέτρου του.

Η εκτεθειμένη πλέον επιφάνεια των ευδιάκριτων σακών άμμου στην θέση αποκόλλησης του τμήματος δακτυλίου υπό το βάρος της ανωδομής και χάνοντας πλέον τις συνθήκες εγκιβωτισμού της άμμου καθιστούν την κατασκευή ευάλωτη σε οπουδήποτε οριζόντια ώθηση.

Μικρή έστω απόκλιση από την κατακόρυφο λόγω του ύψους και του βάρους της ανωδομής (σε συνδυασμό με τις ακραίες καιρικές συνθήκες της περιόδου καταστροφής) ήταν αρκετή να προκαλέσει την ανατροπή της κατασκευής.